Farmokognoziya oxiri p65

Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida 15—30% oshlovchi
moddalar, triterpen saponinlar, flavonoidlar, ellag kislota,
smolalar, kraxmal va boshqa moddalar bo‘ladi.
Ishlatilishi.
Burishtiruvchi va antiseptik dori sifatida og‘iz-
ning shilliq qavatlari yallig‘lanishi (stomatit, gingivit) va angi-
nada og‘iz chayish uchun hamda me’da-ichak kasalliklarini

---

301
(enterit, enterokolit, dispepsiya) davolashda ishlatiladi. Bundan
tashqari, ildizpoya preparatlari ekzema va boshqa teri kasallik-
larini hamda terining kuygan joylarini davolashda qo‘llaniladi.
Dorivor preparatlari.
Qaynatma. Ildizpoya me’da-ichak
kasalliklarida ishlatiladigan choy-yig‘malar tarkibiga kiradi.
SHUMURT MEVASI – FRUCTUS PADI 
(FRUCTUS PRUNI
PADI)
O‘simlikning nomi.
Oddiy shumurt (cheryomuxa) — Padus
avium Mill. (Padus racemosa Gilib., Prunus padus L.) va Osiyo
shumurti — Padus asiatica Kom., ra’noguldoshlar — Rosaceae
oilasiga kiradi (81-rangli rasm).
Bo‘yi 2—10 m ga yetadigan buta yoki daraxt. Bargi elliðs-
simon, o‘tkir uchli, yupqa, arrasimon qirrali bo‘lib, poyada
qisqa bandi bilan ketma-ket joylashgan. Gullari shingilga to‘p-
langan. Kosachabargi 5 ta, tojbargi 5 ta, oq rangli. Otaligi ko‘p
sonli, onalik tuguni yuqoriga joylashgan. Mevasi — sharsimon,
qora rangli, danakli meva. May-iyun oylarida gullaydi, mevasi
avgust-sentabrda pishadi.
Geografik tarqalishi.
Ukraina, Belorus, Rossiya Yevropa
qismining o‘rmon va o‘rmon-cho‘l zonasida, Kavkaz, G‘arbiy
Sibir, Ural, Qozog‘iston va O‘rta Osiyoda uchraydi.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlikning pishgan mevasi avgust
oyida yig‘ib olinadi. Yig‘ilgan meva quyoshda yoki pechda va
quritgichlarda 40—50°C da quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot sharsi-
mon yoki cho‘ziq tuxumsimon, diametri 8 mm li, kulrang-qora
tusli, ustki tomoni burishgan mevadan tashkil topgan. Meva-
ning ichida bitta danagi bo‘ladi. Mevaning yumshoq qismi
kuchli burishtiruvchi va shirin mazaga ega. Urug‘ini biror
narsaga solib ezilsa, achchiq bodom hidini beradi.