Farmatsevtika sanoati texnologiyasi

1.2. Dorixona sharoitida tayyorlangan dorilarni
yagona rasmiylashtirish qoidalari
Sog‘liqni saqlash vazirining 1972-yil 19-iyuldagi 583-buy-
rug‘iga binoan, «Dorixona sharoitida tayyorlangan dorilarni yagona
rasmiylashtirish qoidalari» tasdiqlangan. Bu buyruqqa binoan,
yakka tartibda tayyorlangan hamda dorixonada oldindan tay-
yorlab qo‘yilgan (âíóòðèàïòå÷íàÿ çàãîòîâêà) va qadoqlangan
dorilar ishlatish usuliga qarab ma’lum namunadagi (îáðàçåö)
yorliq (ýòèêåòêà) bilan rasmiylashtiriladi. Dorixona yorliqlari
asosi oq bo‘lgan har xil ranglarda bo‘ladi. Yashil rang ichiladigan
dorilarga, to‘q sarig‘i (îðàíæåâûé) — sirtga ishlatiladigan do-
rilarga, pushti — ko‘z dori turlariga (tomchi, surtma), ko‘k —
inyeksiya qilinadigan dorilarga mo‘ljallangan.
Yorliq o‘lchami dori solib beriladigan idishlar hajmiga bog‘-
liq. Yakka tartibda tayyorlanadigan dorilarni rasmiylashtira-
digan yorliqlarda quyidagi belgilar bo‘lishi kerak: tibbiyot va
farmatsiya timsoli (ilonli kosa), dorixona IIB, siping nomi,
dorixona raqami, retsept raqami, kasalning ism-sharifi, qabul
qilish usuli (ichishga, sirtga, inyeksiya uchun) yoki dori shak-
lining turi (ko‘z tomchisi, surtma dorilar va h.k.), dorini qabul
qilish tafsiloti (necha marta qabul qilish, ovqatdan oldinmi
yoki keyinmi), miqdor o‘lchovi (tomchi, qoshiqda va h.k.),
dori tayyorlangan kun (sana), uning narxi.
«Bolalardan ehtiyot qiling» degan umumiy ogohlantiruvchi
yozuv, inyeksiya, dori turining yorlig‘ida yuborish usulini yozish
uchun bo‘sh joy bo‘lishi kerak. Bundan tashqari, mikstura,
ichishga mo‘ljallangan tomchilar, ko‘z surtma dorisi va ko‘z
tomchilarini rasmiylashtirish uchun yorliqlarda bosma usulda
yozilgan quyidagi ogohlantiruvchi yozuvlar bo‘lishi kerak:
mikstura uchun «Salqin va qorong‘i joyda saqlansin» va «Ish-
latishdan oldin chayqatilsin».
Yorliq yozuvi davlat va rus tillarida (ishlatish usuli kiradi)
yozilgan bo‘lishi kerak. Dorixonalarda oldindan tayyorlab qo‘-
yilgan va qadoqlangan dorilarning yorliqlarini rasmiylashti-
rish yakka tartibda tayyorlangan dorilarni rasmiylashtirishga o‘x-
shaydi. Farqi, retsept raqami, kasalning ism-sharifi, qabul qilish

---

20
to‘g‘risidagi ko‘rsatmalar bo‘lmaydi, lekin turkum raqami, qa-
doqlangan va tayyorlangan vaqti yozilgan bo‘lishi kerak. Do-
rixonada oldindan tayyorlab qo‘yilgan, qadoqlangan dorilar-
ning yorliqlaridagi nomi bosma usulida yozilgan bo‘lishi lozim.
Ishlatilishi chegaralanganlarga esa dori nomi yozilgan muhrlar-
dan foydalanish tavsiya etiladi.
Tayyorlangan turkum raqami va qadoqlanganligi to‘g‘risidagi
ma’lumot qadoqlash paytida to‘ldiriladigan yozuvlar daftari tur-
kum raqamlariga to‘g‘ri kelishi kerak. Standart yorliqlardagi
yozuvlardan tashqari, dorixonada qo‘shimcha ogohlantiruvchi
yozuvli yorliqlar ham bo‘lishi darkor. Bu yorliqlar kerak bo‘lganda
qo‘shimcha qilib yopishtiriladi.
Êorxona sharoitida tayyorlangan TD tamg‘alash FM,
VFMlarga muvofiq amalga oshiriladi. Tamg‘alash, yorliqlarni
yopishtirish hamda idishlarga (taralarga, metall va plastmassa
qalamdonlar, tabletka solinadigan probirkalar, ampulalarga),
tegishli so‘zlarni yozishda o‘chmaydigan bo‘yoqlardan foyda-
laniladi. Har ikki holda ham yozuvlarda quyidagi umumiy belgilar
bo‘lishi kerak: vazirlik nomi, tayyorlovchi korxona va uning tovar
belgisi, dorining lotin va rus tillaridagi nomi, miqdori, ishlatish
usuli, turkumi, guvohnomasi, qayd qilingan raqami, saqlanish
muddati (chiqarilgan vaqti, yaroqlilik muddati, oy va yillar) va
narxi.
Yorliqlar va yozuvlarda, asosan, saqlanish usuliga taalluqli
bo‘lgan qo‘shimcha belgilar bo‘lishi mumkin. Êorxona ishlab
chiqaradigan dorilarni tamg‘alashning o‘ziga xos jihati shun-
daki, kichik hajmdagi idishlar yorliqlar va belgilardan tashqari,
dorilar o‘raladigan yoki solinadigan bog‘lamlar, qutilar, o‘ram-
lar va boshqalar ham tamg‘alanadi. Tashqi yorliqlarning matni
(bog‘lamlar, qutilarga yopishtiriladigan) «ichkisiniki» bilan bir
xil bo‘ladi.