Фарғона давлат университети

Асосий тушунча ва атамалар
Йўл-транспорт воситалари қатнови учун қурилган ёки мослаштирилган ва худди шу мақсадда фойдаланиладиган ер минтақаси ёхуд сунъий иншоат юзаси. Йўл ўз ичига автомобил йўлларини, шаҳарлар, шаҳарчалар ва қишлоқ аҳоли яшаш жойларининг кўчалари ва йўлларини, шунингдек, шаҳар электр транспорти йўлларини олади.
Йўловчи -транспорт воситасидаги (ҳайдовчидан ташқари) шахс.
Механик транспорт воситаси-юргизгич (двигател) билан ҳаракатга келтириладиган транспорт воситаси.
Пиёда-йўлда транспорт воситасидан ташқарида бўлган ва иш билан банд бўлмаган шахс.
Велосипед, мопед, мотоцикл ва чана етаклаган, аравача, болалар ҳамда ногиронлар аравачасини тортиб кетаётган, ногиронларнинг юргизгичсиз аравасида ҳаракатланаётган шахслар ҳам пиёда ҳисобланади.
Пиёдалар ўтиш жойи-йўлнинг қатнов қисмини пиёдалар кесиб ўтиш учун мўлжаланган қисми.
Пиёдалар йўлкаси- йўлнинг пиёдалар ҳаракатланиши учун мўлжаланган ва транспорт воситалари ҳаракати таъқиқланган қисми.
Транспорт воситаси- одамларни, юкларни ташишга ёки махсус ишларни бажаришга мўлжаланган қурилма.
Хайдовчи- йўлларда бирон-бир транспорт воситасини бошқариб бораётган шахс.
Бошқаришни ўрганувчи, миниладиган ҳайвонларда кетаётган ёки уларни етаклаб бораётган, чорва моллари ҳайдаб бораётган шахслар ҳам ҳайдовчига тенглаштирилади.
Чорраҳа- йўлларнинг ўзаро бир сатҳда кесишадиган, туташадиган ёки айриладиган жойи.
Чорраҳа чегараси унинг марказидан қатнов қисмлари охиридаги қарама-қарши томонларнинг энг узоқроқдаги бурилма бошлаган жойлари туташтирувчи хаёлий чизиқлар билан аниқланади.
Ёндош ҳудудлардан чиқиш жойлари чорраҳа тартибга солинган чорраҳа деб ҳисобланади.
Милтилловчи сариқ ишорада, светофорлар ишламаётган ёки тартибга солувчи бўлмаган чорраъа тартибга солинмаган чорраҳа деб ҳисобланади.
Пиёдаларнинг вазифалари
Пиёдалар тротуардан ёки пиёдалар йўлкасидан, улар бўлмаганда эса йўл ёқасидан юришлари керак. Пиёдалар транспорт воситаларининг ҳаракат йўналиши бўйлаб юришлари керак. Пиёдаларнинг ташкилий жамланмасига бир қаторда тўрт кишидан ортиқ бўлмасдан йўлнинг қатнов қисмида фақат транспорт воситаларининг ҳаракат йўналиши бўйлаб ўнг томонидан юришга рухсат этилади. Пиёдалар йўлнинг қатнов қисмини пиёдалар ўтиш жойларидан шунингдек ер ости ва ер усти ўтиш жойларидан, улар бўлмаганда эса чорраҳаларда тротуар чизиқлари ёки йўл ёқаси бўйлаб кесиб ўтишлари керак. Пиёдалар йўл харакати тартибга солинган жойларда тартибга солувчининг ёки светафорларнинг, улар бўлмаганда эса транспорт светафорларининг ишораларига амал қилишлари керак.
Пиёдалар ҳаракат тартибга солинмайдиган пиёдалар ўтиш жойларида, яқинлашиб келаётган транспорт воситасигача бўлган масофани ва унинг тезлигини чамалаб кўриб, ўтиш ўзлари учун хавфсиз эканлигига ишонч ҳосил қилганларидан сўнг йўлнинг қатнов қисмига чиқишлари мумкин.
Агар йўл ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш билан боғлиқ бўлмаса, қатнов қисмига чиққан пиёдалар ушланиб қолмасликлари ва тўхтамасликлари керак.
Ялт-ялт этувчи кўк рангли ёки кўк ва қизил рангли чироқ-миқчаси ва махсус товуш ишораси ёқилган транспорт воситалари яқинлашиб келаётган бўлса, пиёдалар қатнов қисмидан ўтмасликлари, унда ҳаракатланаётганлар эса бу транспорт воситаларига йўл беришлари ва зудлик билан қатнов қисмини бўшатишлари керак.
Белгиланган йўналишдаги транспорт воситалари ва таксиларни фақат бекатларда, улар бўлмаган тақдирда эса тротуарлар ёки йўл ёқасида кутиш керак.