Фанидан маъруза матни

Қувурлар ѐрдамида суюқ ѐқилғини узатиш 
Суюқликлар ва газларнинг босим таъсирида ҳаракатини таъминловчи энергетик 
иншоотларга қувурлар деб аталади. Суюқ ѐқилғиларнинг босим остидаги ҳаракатини насослар 
таъминлаб туради. Қувурларда ҳаракатланувчи нефть ѐки метан ламинар ва турбулент режимларда 
бўлиши мумкин. 
Очиқ пўлат қувурлар 
ГЭҚ ларида напор 50 м дан ошса, асосан пўлат қувурлар ишлатилади. Труба қобиғи кам 
углеродли (карбонли) пўлатдан тайѐрланиб, 210-290 МПа (2100-2900 кгс/см
2
) қаршиликка 
мўлжалланади. Катта напорда эса легирланган пўлат 450-500 МПа қаршиликкача қўлланилади. 
Қувурлар оддий углеродли пўлатлардан тайѐрланганда 40
0
С ҳароратга мўлжалланади. 65
0
С ҳароратда эса қувурлар нормаллашган пўлатдан тайѐрланади. Махсус асослар бўлса, қувурлар 
тайѐрлашда пайвандланадиган, мўрт-совуқ деформация таъсирида совуққа ва иссиққа 
чидамлиликка эга пўлат ишлатилади. 
Тайѐрланиш усулига кўра пўлат қувурлар яхлит узунликда, пайвандланган ва парчинланган 
(михланган) қулланилади. Яхлит қувурлар турбина сув келтирувчиси сифатида катта напорли ГЭҚ 
ларда 0,6 м.дан кичик диаметрда ишлатилади. Михланган қувурлар МДҲда ишлатилмайди. 
Пайвандланган қувурлар энг қулайи ҳисобланиб, мустаҳкам конструкция сифатида кенг 
қўлланилади. 
Қувурнинг ташқи кўринишига - компенсаторлар, калена ва учликлар киради. 
Компенсаторлар ҳароратга, чўкишга ва ҳароратли - чўкиш хилларига бўлинади. Ҳарорат 
компенсаторлари қувурларни (горизонтал) ўқий йўналишда бемалол узунлигининг ўзгаришига 
ѐрдам беради. Бунда қувур қобиғига таъсир кўрсатувчи ҳарорат кучланиши камайтирилади. 
Энг кўп тарқалгани сальникли компенсаторлар ҳисобланади. 1000 м напорда 
пайвандланган компенсаторлар қўлланилади. Қистирма материалига резина шнур квадрат 
қирқимда ишлатилади. Агар Н=100 м дан кам бўлса, қистирма зиғир толаси материалидан ичига 
резина ўзак қилиниб тайѐрланади. Диаметр 1 м дан кам ва 1000 м дан катта напорларда қўйма 
сальникли компенсаторлар бронза қистирмали ѐки техник теридан тайѐрланади. 
Чўкиш ва ҳароратли - чўкиш сальникли компенсаторлари қувур таянчи юмшоқ жинсларда 
қўлланилади.