Фалсафа қисқача изоҳли луғат



Download 1,98 Mb.
bet75/216
Sana17.07.2022
Hajmi1,98 Mb.
#812542
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   216
Bog'liq
ФАЛСАФА (қисқача изохли луғат)

Д. Пўлатова
ГОЛЬБАХ (Но1ЬасН) ПОЛЬ АНРИ (1723-1789) - фран-цуз файласуфи, француз материализми ва атеизми мактаби-нинг асосчиларидан бири, маърифатпарвар, XVIII асрдаги француз буржуазия инқилобининг ғоявий раҳнамоларидан бири. Ижтимоий келиб чиқиши жиҳатдан олмон барони, лекин умрининг кўп қисмини Францияда ўтказган. Асосий асарлари: «Табиат тизими ёки моддий олам ва руҳий олам қонунлари ҳақида» (1770), «Фош этилган христианлик» (1761), «Чўнтак илоҳиёти» (1768), «Соглом фикр» (1772) ва бошқалар.
Г. Коинотнинг фалсафий манзарасини барча нарсалар ўза-
108
Гольбах
ни мустахкамлайди, керак бўлганда уни қайта такрорлайди. Шу тариқа, билимлар тўпланиб боради. Билиш яхлит, узоқ давом этадиган жараёнга айланади. Инсон ижтимоий мавжу-дот сифатида «белги» ва «ишораларни» ўзгартиради. Улардан биринчиси бизнинг ўзимиз учун аҳамиятли бўлса, охиргиси бошқалар учун аҳамиятлидир. Тафаккур белгилари номларда ифодаланади. Умумий тушунчалар, Гоббс фикрича, «ном-ларнинг номидир». Вақт — изчиддаги ҳаракат образидир. «Би-лим реаллиги» — Нутқдир.
Юқорида келтирган барча ақяий ҳодисаларни боғлаб ту-рувчи муҳим хусусият — кишилар ўртасида мазмун ва мақ-садлари бўйича келишувнинг мавжудлигидир. Нутқ инсонга «сонларни номлаш» қудратини, ўзаро билим ва тажриба ал-машиш, жамиятга турли фармон ва қонунларни тарқатиш имконини беради.
Гоббснинг «Табиат фалсафаси»да семиотизм ва номина-лизмга хос бўлган тенденция ва йўналишлар аниқ кўринади. Унинг фикрича, «номлардан ташқари ҳеч қандай умумий-лик ва универсаллик йўқ, шунинг учун фазо — муайян кат-талик ва шаклга эга бўлган, қандайдир жисмнинг онгимиз-даги шарпасидан бошқа нарса эмас». Инсон табиатнинг бир қисми ва унинг қонуниятларига бўйсунади. Кишилар «иж-тимоий шартнома» ёрдамида бирлашадилар ва ҳимоя то-пиш, яъни фуқаролар урушидан ҳоли, эркин ҳаёт кечириш имкониятига эга бўлиш учун давлатга, ҳокимиятга бўйсуна-дилар.
Гоббс фуқаролар келишуви деб аташ мумкин бўлган иж-тимоий ҳаётнинг қисқа босқичларида, инсон ички табиати-нинг азалий хусусиятлари — чексиз эркинлик ва мутлақо тенгликни ҳам чеклаш ҳамда тузатишларни оқлайди, Кучли, онгли, қонуний ҳокимият тарафдори бўлган Гоббс халқ фа-ровонлигини давлатнинг олий қонуни деб ҳисоблаган.

Download 1,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   216




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish