Fakulteti: Amaliy matematika Fan: iqtisodiy ta'limotlar tarixi

Араб ва Г`арбий Европа давлатларида феодализм давридаги
иқтисодий г`оялар.
Феодал муносабатлар Шарқда нисбатан эрта таркиб топди ва узоқроқ давом этди. Араб мамлакатларининг иқтисодиётига ислом ақидалари ижобий та`сир этди. Қур`они Карим ва Ҳадисларда
келтирилган иқтисодиётга алоқадор қонун - қоидалар "ҳидоя" ва шу каби бошқа фикр кенг о`рганилди, амалга оширди, натижада муҳим иқтисодий г`оялар илгари сурилди. Меҳнат, айниқса қишлоқ хо`жалиги ҳунармандчилик ва савдо қо`ллаб - қувватланди. Исровгарчилик, меҳнатсиз даромат, айниқса судхо`рлик харом деб э`лон қилинди.
Бу давр учун Ибн Холдуннинг иқтисодий г`оялари ниҳоятда муҳимдир, у о`з асарларида ижтимоий ишлаб чиқариш, меҳнат унумдорлиги, оддий ва мураккаб меҳнат, зарурий ва о`шимча маҳсулот, товарнинг исте`мол қиймати ва умуман қийматнинг фарқини та`рифлаб беради, айирбошлаш тамойирини(сарфланган меҳнатнинг ярими) то`г`ри талқин этди, сарфланган меҳнат билан бирга шу товарнинг одамларша зарурлиги ҳам муҳимлигини та`кидлади. Унинг асарларида меҳнат тақсимоти, товар пул муносабатлари, солиқ тизимининг ҳалқ фаровонлиги та`сири асосан то`г`ри таҳлил этиб берилган. Г`арбий Европадаги феодал муносабатлар нисбатан кеч таркиб топган бо`лса ҳам, унинг ривожи тезроқ бо`лди. Дехқончилик умуман қишлоқ хо`жалиги устун бо`лишига қарамай, ҳунармандчиликда сех тизими, кейинроқ мануфактура вужудга келди, меҳнат тақсимоти тамойиллари таркиб топди. Бу даврда г`арбда натурал хо`жалик (исте`мол қиймати ишлаб чиқариш) қо`лланган, олтин ва кумуш, зеб-зийнат сун`ий бойлик деб қаралган. "Адолатли баҳо" масаласи ко`тарилган. Бу ерда ҳам дин ва дин аҳли томонидан иқтисодиётда муҳим фикрлар илгари сурилган. Масалан, Ф. Аквинский "адолатли баҳо" масаласини наф ва манфаатлар тенглигини асосида ҳал этди. Протсент (фоизни) оқлайди, уни қо`ллайди ва таваккалчилик то`лови дейди. У шунингдек рентани ҳам қо`ллайди, унинг экплуататорлик моҳиятини инкор этади.Россияда шу даврдаги иқтисодий г`ояларда ҳам деҳқон меҳнати - бойликнинг асоси эканлиги ко`рсатилади.Натурал рента миқдори 2 фоиз белгиланади, товар пул муносабатларига айниқса савдога қарши г`оялар ко`п эди.