Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

тодлари ва усулларини билиш ҳам талаб этилади. 
Бошқариш - маълум бир объектга ташкилий, режали, тизимли таъсир 
кўрсатишдир. Маърифий ёки педагогик менежмент, яъни таълим муасса-
сасини бошқариш - маърифий объектга (таълим муассасаси, унинг педагогик 
фаолиятига) ташкилий, режали ва мажмуий таъсир кўрсатиш орқали энг кам 
имкониятлардан энг кўп натижаларга эришиш мақсадида муайян ходим (ўқи-
тувчи, тарбиячи ва ш.к.) ёки ходимлар гуруҳига таъсир кўрсатиш, улар билан 
ҳамкорлик қилишдир.
Таълим тизимида, яъни таълим муассасасида фаолият кўрсатувчи барча 
ходимларни қуйидаги тоифаларга ажратиш мумкин: 
1) раҳбар ходим – муассасада белгиланган меъёрлар асосида ишни 
ташкил қилувчи ва тегишли қарорлар қабул қилиш орқали унинг фаолия- 
МАҚСАД – РЕСУРСЛАР – ҚАРОР – АМАЛГА ОШИРИШ –
НАЗОРАТ ҚИЛИШ 

---

335 
тини мувофиқлаштирувчи ходим; 
2) педагог ходим – таълим муассасасида таълим-тарбия жараёни бў-
йича фаолият олиб борувчи ходим (ўқитувчи, психолог, дефектолог (лого-
пед), ёшлар етакчиси (тегишли педагогик мутахассислигига эга бўлган), 
тарбиячи ва тарбиячи ёрдамчиси);
3) техник ходим – бошқарув ходимлари фаолиятига техник жиҳат-
дан хизмат кўрсатиш ва қўллаб-қувватлаш ишларини амалга оширувчи 
ходим (нашр қилиш, нусха олиш, архив ишларини олиб бориш, кутубхона 
иши, ҳужжатларни топшириш, компьютер техникасига хизмат кўрсатиш, 
девонхона ишларини бажариш, девонхона иши, котиба ва бошқа ишлар); 
4) хизмат кўрсатувчи ходим – бошқарув ходимларига транспорт 
хизматларини кўрсатиш, бино ва унинг ҳудудига техник ва хўжалик жи-
ҳатдан хизмат кўрсатиш, уни қўриқлаш ва бошқа ишларни амалга оши-
рувчи ходим.
Таълим муассасасини бошқаришда бир қанча тамойилларга амал қили-
нади. Бошқарув субъектлари ўз фаолиятини ташкил этишда мазкур тамойил-
ларга, яъни қоидаларга мўлжал олади ва шу орқали бошқарув самарадорлиги 
таъминланади.