Ҳәзирги дәўирде мәмлекетлик бюджет орынланыўын шөлкемлестириўдиң ўазыйпалары ҳәм баслы бағдарлары

1-таблица
Жалпы ишки өнимниң ислеп шығарыў қурамы (%)

Көрсеткиш	Жыллар	Жыллар	Жыллар	Жыллар
	1990	1997	2008	2013
Санаат өндириси	14,2	12.1	12.7	24,3
Аўыл хожалығы өнимлерин жетистириў	34	31,1	21,7	17

Жәҳән финанслық кризисиниң унамсыз тәсирлерине қарамастан, санаат өндириси жалпы ишки өнимдеги үлеси 1997 жылғы 14,2 пайыздан, 2013 жылы 24,37 пайызға өсти. Сондай-ақ, Аўыл хожалығы өнимлерин жетилистириўдиң үлеси 1997-жылғы 34 пайыздан, 2013-жылы 17 пайызға түсти. Аўыл хожалығы өнимлерин жетистириўдиң өсиў темплери пәс болыўы мәмлекетимиз жалпы ишки өними қурамының жетилисиўи, онда санаат, қурылыс ҳәм хызмет көрсетиў тараўларының үлеси жылдан-жылға асып баратырғанлығын аңлатады. Сондай-ақ, жалпы ишки өним қурамындағы сап салықлар үлесиниң 9,3 пайызға шекем қысқарғанлығы мәмлекетимиздеги салық жүгиниң пәсейип баратырғанлығын көрсетеди.

Президентимиз өз баянатларында Өзбекстан экономикасының турақлы раўажланып баратырғанын 2005 жылдан баслап Мәмлекет бюджети профицит пенен орынланып атырғаны да айқын тастыйықлап турғанын атап өтти. (2-диаграмма).
Диаграмма мағлыўматларынан көринип турғанындай, 2000-2004 жыллар даўамында мәмлекетимиздиң Мәмлекетлик бюджети дефицитин -1,0 пайыздан -0,4 пайыз дәрежесине шекем пәсейиўине, 2005-2008 жыллар даўамында болса мәмлекет бюджети дефицитине шек қойылып, мәмлекет бюджети профицитин 0,1 пайыздан 1,5 пайызға шекем асырыўға ерисилди. Кейинги жылларда булл процесслерге де жәҳән финанслық-экономикалық кризиси өзиниң унамсыз тәсирин көрсетиўине қарамастан, бюджет профицитин сақлап қалыўға ерисилмекте. Атап айтқанда, жүдә қыйын кешкен 2011 жылда да мақсетке муўапық бағдарланған ис-иләжлар нәтийжесинде бюджет дәраматлары оның қәрежетлеринен артыў көлеми ЖИӨниң 0,4 пайызы дәрежесинде болыўына ерисилди. Улыўма алғанда амлекет бюджети тараўындағы бундай натийжелерди қолға киритиўде мәмлекетимиз экономикасын басқышпа-басқыш өзгертиў ҳәм еркинлестириў, илгери мәмлекет мойнында болған бир қанша ўазыйпаларды жеке секторға өткериў арқалы мәмлекет бюджети қәрежетлерин оптималластырыў, жаңа санаат бағдарларының раўажландырылыўы ҳәмде жеке сектор финанслық ҳалатының беккемлениўи, сондай-ақ оның мәмлекет экономикасындағы роли ҳәм үлесиниң артып барыўы киби факторлар сезилерли тәсир көрсетти.

2-диаграмма.

Мәмлекет бюджети көрсеткишлериниң орынланыў дәрежеси (пайызда).

Финанслық кризистиң унамсыз тәсирине қарамай, 2013 жылда экономиканың тийкарғы тармақларында да унамлы өсиў темплерине ерисилди. Мәселен, алдыңғы жылға салыстырғанда өсиў темпи сaнаaттa 11,2 пайызды қурады. (2-таблица).

2-таблица
Өзбекстанда экономиканың тийкарғы тараўларының өсиў темпи (пайызда)