Европейский Централный Банк (ецб)

Лизинг 
(инглизчада 
“lease”
– 
“ижарага олмоқ”
), яъни лизинг олувчи 
буюртмаси бўйича сотиб олинган ёки ўзида мавжуд бўлган мол-мулкни 
лизинг берувчи томонидан лизинг олувчига фойдаланиш учун берилишини 
ўзида мужассамлаштиради. Бунда лизинг олувчи шартнома бўйича мана шу 
олинадиган мол-мулкни аниқ келишилган маълум тўлов билан шартли 
муддатга ишлатиш ҳуқуқига эга бўлади. Биринчи бўлиб лизинг 
Американинг “Белл” номли телефон компанияси томонидан қўлланилган, 
яъни улар телефон аппаратларини сотишмаган, балки фойдаланиш учун 
ижарага беришган. 
Ҳозирги вақтда лизинг берувчи сифатида таркибида лизинг бўлими ёки 
лизинг компаниялари билан банклар қатнашмоқда. Лизинг компаниялари 
одатда банклар билан жуда чамбарчас боғланган ёки уларнинг “шўъба” 
корхоналари ҳисобланади. 
Молиявий лизинг
дейилганда қуйидаги ҳолат назарда тутади, яъни лизинг 
олувчи лизинг даврида тўлайдиган тўлови билан ижарага олган мол-
мулкнинг қийматини тўлиқ қоплай олиши тушунилади. 
Операцион лизинг
бундан фарқланади, яъни бунда мол-мулкнинг хизмат муддати кўп марта 
қисқа бўлишига қарамай, унинг кўп марта ишлатишга берилиши назарда 
тутилади. Гоҳида 
қайтариладиган лизинг
ҳам учраб туради, бунда асосий 
воситани эгаси лизинг берувчига сотади, кейин уни ижарага олади. Бу гоҳида 
солиқ тўланиш нуқтаи назаридан манфаатли ҳисобланади. Халқаро лизингни 
турли туманлиги “дабл дин” келишувлари ҳисобланади. Буюк Британия 
лизинг компанияси шунақанги келишув доирасида самолётларни сотиб олиб, 
сўнгра уларни Американинг лизинг компанияларига берган, улар ўз 
навбатида бу самолётларни маҳаллий авиакомпанияларига лизингга берган. 
Манфаат шундан иборатки АҚШга нисбатан Буюк Британия мулкдор 
сифатида кам солиқ тўлайди. Шу вақтда АҚШнинг лизинг компаниялари 
эгалик ҳуқуқи учун солиқ тўламайди. 
Одатдаги кредитдан 
лизингнинг афзалликлари
қуйидагилардан иборат: 

---

21 
1.
Лизинг аванс тўловини назарда тутмайди ва бирданига тўловни 
бошланишини ҳам талаб қилмайди. Мол-мулкнинг 100 % қиймати 
лизингда ҳақиқатда кредитланади. 
2.
Лизинг шартномаси кредитга нисбатан енгил тузилади, чунки 
лизингга олинадиган мол-мулкнинг ўзи унинг таъминоти 
ҳисобланади. Шартномани бажармаганда, лизинг берувчи мол-
мулкни қайтариб олиб қўйиши мумкин. 
Халқаро лизинг шартномаси тузилишида валюта рискини, божхона 
режимини ўзига хослигини, лизинг берувчи ва олувчи давлатларда солиққа 
тортилиш хусусиятини ва бу давлатлар ўртасида икки томонлама солиққа 
тортилмаслик келишувининг мавжудлиги каби ҳолатларни инобатга олиш 
зарур.