Европейский Централный Банк (ецб)

1.3. Банкларнинг халқаро депозит
ва кредит операциялари. 
 
Депозитлар 
йирик халқаро банклар пассивларини катта қисмини ташкил 
этади. Мисол учун, 2001 йилнинг бошларида олти йирик Япония
банкларининг депозитлари жами пассивлар суммасининг 84.7 фоизига етган. 
АҚШнинг йирик трансмиллийбанки ҳисобланган Citуcorp депозитлари -
76,5%, Англиянинг Barclays Bankда- 80,7 %, Франциянинг Bangue Nationalе 
de Paris – 78,1 % ва немисларнинг Deutsche Bankида- 62,6 % га етади. 
Халқаро ва трансмиллий банкларнинг депозит сиёсати қатор ўзига хос 
томонларга эга. Уларнинг пассивлари шаклланишида манбаларни 
кенгайтириш ҳисобига депозитларни жалб қилишда улгуржи деб аталувчи
ёндашиш етакчилик қилмоқда, буни таркибида корхоналар, ҳукуматлар, 
индивидуаль омонатчилар, турли фондларнинг маблағлари ва хайрия 
жамиятларининг ҳам бўш маблағлари мавжуд.
ТМБларнинг фаолиятининг халқаро миқёсда кенгайиши депозит 
базаларини деверсификация қилишга олиб келади, чунки омонатчиларнинг 
доираси кенгаймоқда ва ссуда капиталини йиғилиш миқдори ошмоқда.
Иқтисодиётни халқаро миллийлашуви шароитида ТМБ депозит базасини 
шаклланишида ўзига хослик, иқтисодиётни давлат томонидан тартибга 
солиниши билан ва депозитларни “кўп валютали” аспектда бошқариш билан 
боғлиқдир. Бу шунда ўз аксини топмоқдаки, ТМБ валюта операцияларини 

---

19 
аниқ йўлга қўйилган тизимда бошқаришни шакллантиради, шу жумладан, 
валюта базалари ўртасидаги мувофиқликни таъминлайди. Халқаро бозорда
содир бўлаётган ҳодисаларга қараб, ТМБлар ўзининг депозитлари миқдорини 
ва ҳамда уларни валюта таркибини ўзгартирмоқдалар. Бу нафақат хорижий 
операцияларнинг валюта рискини камайтириш имкониятинияратибгина 
қолмай, балки ундан каттагина фойда олиш имкониятини ҳам бермоқда.
ТМБнинг кредит операциялари 
ҳам ўзига хос хусусиятларга эга. Одатда 
кейиги пайтда ТМБ ўз операцияларида Офшор филиаллари ёки “шўъба” 
банклари ва молиявий марказлардаги филиалларидан фойдаланмоқдалар. 
Қанчалик даражада ТМБ капитал ҳаракатини ўзининг тузилмалари 
ҳисобланган 
Офшор 
банклар 
орқали 
соддалашган 
механизмини 
яратганлигини ва у қанчалик самарали ишлаётганлигини қуйидаги чизмада 
кўриб чиқамиз: 
2- чизма