19-mavzu.
S P O R T TRENIROVKASINING
VOSITALARI
19.1.
Sport
trenirovkasi vositalariga
umumiy
tavsif
Sport trenirovkasining vositalari —
bu tanlangan sport tu ri
xususiyatlarmi hisobga olgan holda shakllanadigan jismoniy mashqlar
b o iib , ular to 'rtta asosiy guruhga b o ‘linadi: um um tayyorlovchi,
yordamchi, maxsus tayyorlovchi va musobaqa mashqlari. Ular yorda-
mida sportchilarning sport m ahorati darajasini k o ta rish mumkin.
Jismoniy m ashqlar jism oniy tarbiyaning asosiy vositasi hisob-
lanib, ular yordamida sportchi organizmiga aniq m aqsadli ta ’sir
ko'rsatiladi, shuningdek, ular yordam ida o ‘quv-trenirovka mash-
g‘ulotlanni samarali tasbkil etish ham da o ‘tkazish
uchun sharoit
yaratiladi. Bu jarayonda soglom lashtiruvchi,. ta ’lim va tarbiyaga
oid vazifalar hal qilinadi.
Sport trenirovkasining yordamchi vositalariga:
tabiiy muhitga
bog‘liq, tibbiy-biologik, psixologik va m oddiy-texnik vositalar kiradi.
19.2. Umumtayyorlovchi mashqlar vositasi
U
mumtayyorloYchi
mashqlar
sp o rtc h i o rg a n iz m in in g h ar
tom onlam a funksiomil rivojlanishiga yordam beradi.
Ular tanlangan
sport turi xususiyatlariga mos b o lish i va ayni vaqtda u bilan muayyan
ziddiyatda b o ‘lib, h ar tom onlam a, uyg‘un jism oniy rivojlanish
muammolarinigina hal qilishi mumkin.
Umumrivojlantiruvchi mashqlar tarkibiga: sport gimnastikasidan
(qo‘l, oyoqlaming turli harakatlari, predm et bilan, predmetsiz, sherik
bilan va sheriksiz, turgan joyda va harakatda),
yengil atletikadan,
sport o ‘yinlaridan, akrobatikadan olingan mashqlar kirishi mumkin.
Bular sportchiga turli yo‘nalishda ta ’sir ko ‘rsatuvchi, jismoniy sifatlar
majmuasining rivojiga yordam beruvchi, shuningdek, turli malaka
va k o 'n ik m a lam i shakllantiruvchi harakatlardir. U lar qatoriga
quyidagilar kiradi:
1.
0 ‘z sport turiga xos bo ‘lgan, lekin undan organizm faoliyati
rcjimi, harakatlarni bajarish yo‘llari ham da
sharoitlari bilan farq
115
qiluvchi mashqlar. Masalan: eshkak eshishda — musobaqa usulini
va musobaqa rejimini qo‘llamagan holda eshkak eshish, sakrovchida
liar xil y o lla r bilan bajariladigan sakrashlar.
2.
Boshqa sport turlariga xos m ashqlar. U m um tayyorl о vch i
mashqlar doirasi ancha keng va xilma-xildir. Ularni tanlashda ushbu
talablarga rioya qilish kerak: a) mashqlar
sport chi ning liar tom on-
lama rivojlanishini ta’mmlashi; b) shu bilan birga, ular sport ixtisosligi
xususiyatlarim aks ettirishi lozim.
Shu bilan bog‘liq holda um um tayyorlovchi m ashqlar sp o rtch i
ning maxsus xususiyatlarini shakHantirishga bilvosita ta ’sir k o ‘rsa-
tadigan sifat ham da k o ‘nikm aiarning rivojlanishiga ijobiy ta ’sir
qilishi kerak. B oshqacha aytganda, u lar yordam ida u yoki bu
sport faoliyatini tak o m illash tirish u c h u n poydevor yaratilisbi
zarur.
Sport amaliyotida umumtayyorlovchi mashqlar:
1) sportchining sport nuqtai nazaridan takomillashuvida yordam -
chi ahamiyatga ega b o ig a n malaka va ko‘nikmalarni shakllantirish,
mustahkamiash
yoki tiklash uchun;
2) sportchining ishchanlik qobiliyati um um iy darajasini ko‘tarish
yoki bir m e’yorda saqlab turish uchun;
3) jism oniy sifatlami ixtisoslashtirib, rivojlantirish m aqsadida
funksionai poydevor yaratish uchun;
4) faol dam olish, harakat yuklamalarida sportchi
organizmidagi
tiklanish jarayonlarini tezlashtirish, m ashg‘ulotning bir m e’yor-
daligini bartaraf etish uchun qollaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: