Энг янги тарих (1945–2010 йиллар) ЎҚув қЎлланма тошкент «yangi nashr» 2011 Масъул муҳаррир

Де Голлсиз голлизм
Янги Президент ўз ўтмишдоши тутган сиёсий йўлни сақлади. 
Мамлакатнинг иқтисодий ривожланиши изчил характерда бўлмай, 
илмий-техника инқилоби ютуқларини жорий этишда давом этар, 
аммо пулнинг қадрсизланиши ва ишсизлик кучаймоқда эди. Ташқи 
сиёсат илгаригидек мустақил характер касб этган бўлиб, америкача 
зўравонликка қарши қаратилган эди. Француз-совет муносабатлари 
муваффақиятли ривожланди, совет раҳбарлари билан олий даража-
даги учрашувлар мунтазам давом этиб, анъанага айлана борди. 
Голлчилар амалга оширган қайта ташкил этиш натижалари-
дан бири сиёсий партияларнинг қисқартирилган ва “давлатвозлик 
йўтали”нинг тугатилганлиги бўлди. Ҳокимият учун кураш омма-
вий голлчилар партияси – Республикани ҳимоя қилиш демократлар 
иттифоқи (ЮДР) бошчилигида ўнглар ва коммунист ҳамда социа-
листлардан иборат сўллар ўртасида борарди. Сўллар биргаликдаги 
ҳаракат дастурини ишлаб чиқишга муваффақ бўлишди; унга кўра, 
агар сайловда ғолиб чиқилса, Парламентни Халқ бирлиги ҳукумати 
бошқариши керак эди. 1971 йили Франция Социалистик Партия-
си (ФСП) раҳбарлигига сайлов бўлиб ўтди; кўпчиликни ҳайратда 
қолдирган ҳолда Ф. Миттеран ғалаба қилди. Бошқа сўл ташкилот 
ва касаба уюшмаларининг қўллаб-қувватлаши натижасида 1972 
йилнинг июнида дастур имзоланди. Парламентга ўтказилган би-
ринчи сайловдаёқ (1973 й.) унга тарафдор бўлиб 10 миллион киши 
овоз берди. Бироқ сайлов қонуни ўнгларнинг Миллий Йиғилишда 
кўпчилик ўринларни эгаллашини таъминлади. 1969–1973 йилларда 
Ялпи ички маҳсулот йилига 5,7% ни, меҳнат унумдорлиги 5,2% ни, 
асосий капитал кўпайиши 4,9% ни ташкил этди. 

---

164
1974 йилнинг баҳорида Ж. Помпиду вафот этди. Президент сайловларида 
ўнглар номзоди – В. Жискар д’ Эстен ва сўллар номзоди – социалистик пар-
тия биринчи котиби Ф. Миттеран ўртасида кураш бошланди. Унча 
кўп бўлмаган овозлар сони устунлиги билан Валери Жискар д’ 
Эстен ғалаба қилди, у Бош Вазир лавозимига республикани қўллаб-
қувватлаш бирлашмаси (ЮДР) раҳбари Жак Ширакни тайинлади. 
Уларнинг қарашларида тўла якдиллик йўқ эди. Президент голлизм-
дан узоқлашди, Ширак эса садоқатли голлчи сифатида олдинги 
йўлдан қайтишга тўсқинлик қилди. 
1974 йилда Францияни, бошқа ривожланган мамлакатлар қатори, 
иқтисодий бўҳрон қамраб олди: ишлаб чиқариш қисқарди, ишсизлар 
сони кўпайди, пул қадрсизланиши ва аҳоли турмуш даражасининг 
пасайиши ҳамма жойда ёйилди. Ишчилар ҳаракати кучайди, халқда 
янгиланишларга интилиш иштиёқи ошди. Ўнгларнинг бошқарувни 
уддалаши чўзилди, уларнинг етакчилари Де Голлдек катта обрў-
эътиборга эга эмаслиги билиниб қолди.