Электротехника фанида трансформатлар ва уларнинг уланиш гуруҳини аниқлашни ўргатишда янги ўқув усулларидан фойдаланиш

Amaliy ishlar paytida mehnat xavfsizligi qoydalari.

Mehnat ta`lim jarayonida o`quvchilar harakat qilish ko`nikmalari va o`quvlarini o`zlashtirishadi; ularda yangi shartli reflektor aloqalari paydo bo`ladi. Jismoniy mehnat ta`siri ostida harakatlar koordinatsiyasi takomillashadi, suyak sistemasi mustahakamlanadi, muskullar sistemasi rivojlanadi, nafas olish va yurak

– qon tomir sistemalarining ishlashi yaxshilanadi, moddalar almashuvi ko`chayadi.

Slesarlik ustaxonasida havo xarorati 16-18⁰ S durodgarlik ustaxanosida 15-17⁰ S bo`lishi kerak.

O`quv ustaxanolari muntazam ravishda shamallatib turishi lozim, chunki ba`zi mehnat jarayonlari (metallarni payvandlash, ularga termik ishlov berish, elim tayyorlash, buyumlarni bo`yash va hokazo) bajarilayotganda zararli gazlar ajralib chiqadi. Katta – kichikligiga qarab ustaxonalar tabiy shamollatishi (agar har qaysi o`quvchiga 40 m³ den ko`p maydon to`g`ri kelsa) va un`iy ravshda shamollatilishi (agar bir o`quvchiga 40 m<sup>3</sup> dan kam maydon to`g`ri kelsa) mumkin.
Ish o`rnining normal yoritilishi ishda katta ahamiyatga ega yaxshisi, tabiy yorug`likdan foydalanishga to`g`ri keladi. Bunda gigenist vrachlar ishlab chiqqan normativlarga amal qilinadi ish o`rnining yoritilganligi 100-200 moks atrofida bo`lishi kerak. Ammo yorug`lik normal bo`lganda ham o`quvchilarga individual tarzda yondashish lozim; vrach konsul`tatsiyasiga muvofiq o`qituvchi ko`zi yaxshi ko`rmaydigan o`quvchilarni yaxshi yoritilgan joyga qo`yishi zarur.
O`qo`vchilarning mehnat qobiliyatiga ustaxonalarida ishlaganda chiqadigan shovqin ta`sir qiladi. Tadqiqot natijalarining ko`rsatilishiga, ba`zi
operatsiyalar ( metallarni plita ustida kesish, taxtalarni disk arrada tili sh va hokazo) bajarilayotganda ruxsat etilganidan kuchliroq shovqin chiqadi. Shuning uchun barcha ortiqcha shovqinni, xususan, zagatovkani notug`ri mahkamlash yoki mehnat operatsiyalarini notug`ri bajarish bilan bog`liq bo`lgan shovqinni bartaraf etish kerak.
O`quvchilarning mehnat qobiliyatiga ta`sir qiluvchi tashqi muxit omillari haqida gapirganda maktab ustaxonalarining ong jihatidan bezatilishini unitmaslik lozim. Elektr zanjirini montaj qilish uchun ishlatiladigan simlar izolyatsiya bilan qoplanadi. Izolyatsiyalangan simlar ham tok o`tkazuvchi tomi r va izolyatsiya qөbig`idan iboratligi ko`rsatiladi. Nima maqsadda montaj simlari izolyatsiya bilan qoplanadi ? deb qo`yilgan savol o`quvchilar uchun murakkab emas, lekin u o`quvchilarning e`tirofini aktivlashtiradi.
O`quvchilarni simlarning bir tamirli va ko`p tamirli, izolyatsiyalangan va izolyatsiyalanmagan turlari bilan tanishtirish zarur. O`tkazgichlarning turli shartlarida ishlatilishi haqida aytib o`tiladi. Yaqqollik o`chun alohida o`tkazgichlardan emas, balki elektroradiotexnikada qo`llaniladigan simlarning asosiy turlari o`rnatilgan maxsus stenddan foydalanilgan ma`qul. Shuningdek, elektrotexnika ishlarini bajarishga doir mashg`ulotlarda qo`llaniladigan o`tkazgichlar haqidagi asosiy ma`lumotlarga ega bo`lgan jadval tuzish maqsadga muvofiq bo`ladi.