Электротехника фанида трансформатлар ва уларнинг уланиш гуруҳини аниқлашни ўргатишда янги ўқув усулларидан фойдаланиш

P =I ² R ²
Bundan ko`rinib turibdiki, quvvatning yuqolishi ikki usul bilan kamaytirsh mumkin: birinchidan, simlarning qarshiligi R ni kamaytirish, ikkinchidan undagi tok kuchini kamaytirish. Elektr stantsiyasi bilan iste`molchi orasidagi berilgan masofadagi o`tkazgich simlarning qarshiligi faqat simlarning ko`ndalang kesim yuzini orttirish yo`li bilangina kamaytiriladi, bu esa, ravshanki noqulay va uncha uzoq bo`lmagan joylardagina qo`llash mumkin.
Iste`molchidagi tokning berilgan quvvatini saqlagan holda tok keltiruvchi simlardagi tok kuchini kamaytirish bilan bir vaqtda simlar orasidagi kuchlanishni orttirish natijasidagina erishish mumkin, bu iste`molchidagi P ni hisoblab chiqariladigan formula
P=U I (cos )
Elektrik energiya uzatilayotgan simlar orasidagi kuchlanish qanchalik yuqori bo`lsa, tok uzatish shunchalik qulay bo`ladi, chunki bunda tok kuchi kamayadi va simlardagi energiyaning yuqolishi tok kuchining kvadratiga proportsional ravishda kamayadi. Yuqorida tushintirilganidek, uzatilayotgan quvvatni o`zgartirmasdan o`zgaruvchang tokning kuchlanishini transformator yordamida orttirish mumkin. Shuning uchun hozirgi zamon sharoitida elektrik energiyani uzoq masofaga transformatorsiz uzatish mumkin emas.
Elektrik energiyani uzoq masofaga uzatish sxemasi ko`rsatilgan. Elektr stantsiyasida yuksaltiruvchi transformator o`rnatiladi. Yuqori kuchlanishli tokning energiyasi iste`molchi turgan joyga uzatiladi. Iste`molchidan oldin pasaytiruvchi transformator o`rnatiladi, chunki iste`molchi kishi hayotga havfsiz bo`lgan va alohida izolyatsiya usuli talab qilmaydigan normal kuchlanishli elektrik energiyadan foydalanadi.
1854-yilda F.A.Pirotskiy elektrik energiyani sim orqali uzatish bo`yicha tajriba o`tkazgan. U quvvati 6 o.k ga teng bo`lgan elektrik energiyani Peterburgga yaqin joydagi bir kilometr masofaga uzatgan. 1882-yilda frantsuz M.Depre elektrik energiyani birinchi marta sanoatda foydalanish uchun uzatgan.

4.