Электротехника фанида трансформатлар ва уларнинг уланиш гуруҳини аниқлашни ўргатишда янги ўқув усулларидан фойдаланиш

Tokni o`lchash transformatori. Kuchli toklarni kuchsiz tokka aylantirishda tok transformatorlari ishlatiladi. Bunday transformator birlamchi chulg`amining o`ramlari soni ko`p bo`lmay, asosiy elektr zanjiriga ketma-ket ulanadi va o`lchanadigan tok u orqali o`tadi. Ikkilamchi chulg`amining o`ramlari soni
nisbatan ko`p bo`lib, unga o`lchov asboblari (ampermetr, vattmetr, schyotchiklarning tokli g`altaklari) ketma-ket ulanadi.

10. 
    расм
    

Tok transformatorining zanjirga ulanish sxemasi va belgilanishi 14-rasm, a va b da ko`rsatilgan.
Tok transformatorining transformatsiya koeffitsienti quyidagicha ifodalanadi:



I

W
k_I ;
2ном 1
O`lchanayotgan tokning haqiqiy qiymatini bilish uchun ampermetrning ko`rsatishini transformatsiya koeffitsienti k_I ga ko`paytirish kerak. Ikkilamchi chulg`amning nominal toki (I_2nom) 5 amperga mo`ljallangan bo`lib, unga ulanadigan elektr o`lchov asboblari birlamchi chulg`amdan o`tadigan tokka moslab darajalanadi. Ulanadigan o`lchash asboblarining elektr qarshiligi unchalik katta bo`lmaydi. Shuning uchun tok transformatori, ko`pincha, qisqa tutashuv rejimida ishlaydi. Demak, tok transformatorini ishlatishda ikkilamchi chulg`amga ulanadigan nagruzkaning qarshiligi nominaldan oshmasligi shart. Birlamchi zanjirdan tok o`tib turganida ikkilamchi zanjir aslo uzilmasligi va ochilib qolmasligi kerak. Mabodo ikkilamchi zanjir uzilsa, tok transformatoridagi magnit oqimi kuchayib ketib, ikkilamchi chulg`am uchlarida hayot uchun havfli kuchlanish yuzaga keladi. Shuning uchun tok transformatorning ikkilamchi chulg`ami elektr o`lchov asboblariga ulangan yoki qisqa tutashgan bo`lishi shart.
Tok transformatorlari 0,2; 0,5; 1,0; 3,0; 10 aniqlik sinflariga ega.