Ekologiyaning qisqacha rivojlanish tarixi

M + m 
=
 I
f
P
1
V
f
 — I
d
P
2
V
d
. 
Bu yerda: 
M
-organik moddalar to‘planishining ortishi; 
m-
nobud 
bulgan o‘simliklar massasi; 
I
f
-fotosintez intensivligi; 
P
1-
barglar sathi 
(maydoni); 
V
f
-
fotosintez vaqti; 
 I
d
-nafas olish intensivligi; 
P
2
-o‘simliklarning 
tirik massasi; 
V
d
-
nafas olish vaqti. 
O‘rmonlarning mahsuldorligini aniqlash buyicha turli avtorlar 
tomonidan olib borilgan kuzatishlarda aniqlanishicha, daraxtlarning yoshi 
ortib borgan sari dastlabki vaqtlar tez o‘sadi va ma’lum darajadagi 
maksimumga yetadi, keyin esa o‘sishi pasaya boradi. Masalan, 40-60 yoshli 
qoraqayinning umumiy mahsuldorligi gektariga 23-24 t ni tashkil qilgan 
holda, umumiy nobudgarchilik taxminan 40% ga teng bo‘ladi. Ana shu 
yoshida unda organik moddalar to‘planishining o‘sishi yiliga taxminan 10 t 
ni tashkil etadi. Shundan daraxtning yer ustki yog‘ochligining quruq 
moddasi gektariga atigi 6-8 t ga yetadi. Qoraqarag‘ay o‘rmonlari va 
ekiladigan madaniy o‘simliklarda ham shunga yaqin natijalar olingan. 
Masalan, bug‘doyda mahsuldorlik (optimal miqdorda o‘g‘it berilgandagi 
to‘plangan qypyq modda hisobidagi don va poxoli) gektariga o‘rta hisobda 
10,2 t ni, qand lavlagida esa gektariga 16 t ni tashkil qilgan. 
Yer sharidagi butun ekosistemaning mahsuldorligi to‘g‘risida umumiy 
tasavvur hosil qilish maqsadida bir oz o‘zgartirilgan quyidagi jadval 
ma’lumotlarini keltiramiz (2-jadval).