Экология асослари ва табиатни муҳофаза қилиш (Ўқув- услубий қўлланма) наманган-2011 Ўзбекистон республикаси

денгиз суви ® планктон ® балиқ қуш ® одам.
Ҳозирги кунда ўсимлик касалликлари ва зараркунандаларидан қутулишнинг энг самарали йўли алмашиб экишдир. Чунки майдондаги экин тури алмашганда унда зараркунандаларнинг йиғилишига барҳам берилади. Аммо экин майдонларида монокультура ҳукмрон бўлса пестицидлар ишлатиш агротехникасининг ажралмас қисми бўлиб қолади. Шуни таъкидлаш керакки, кўп заракунандалар антропоген микроблар қўлланилаётган пестицидларга ўрганиш хусусиятига эга. Бу фан ва техника олдига катта муаммони қўйди, яъни пестицидларни алмаштириб туриш керак.
Ҳозирги кунда ҳашоротларнинг 130 хил қишлоқ хўжалиги ўсимликларининг зараркунандалари ва ҳайвон касалликларини ташувчилар тури бўлиб, уларнинг баъзилари хлорорганик ва фосфорганик бирикмаларга чидамли ҳисобланади. Бу ерда икки муаммо келиб чиқади, яъни узоқ муддат бирор пестицидни ишлатиб келинса, ўша тупроқда айни препаратни парчалайдиган микфлора йиғилади. Энди зараркунандаларни йўқотамиз деб препарат алмаштирилганда бу кимёвий бирикмаларга ўрганмаган микфлора уларни парчалашга қийналади. Пестицидларнинг ишлатилиши натижасида бўладиган салбий таъсирларни камайтиришнинг қуйидаги йўналишлари мавжуд:
1.Чегараланган миқдорда қўллаш.
2.Барқарор, тез парчаланадиган биоцидларни синтез қилиш ҳамда тор спектрда таъсир этувчи моддаларни қўллаш.
Булардан ташқари, ўсимликларни ҳимоя қилишда кимёвий усулларнинг агротехник, селекцион, ташкилий-хўжалик, биологик ва бошқа усуллар билан уйғунлаштириб олиб борилиши керак. Республикада пестицидларни қўллаш ва уларнинг қолдиқларини назорат қилиш(сувда, тупроқда, ҳавода, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларида) амалга ошириб келинмоқда. Давлат АСК қўмитаси қошида бошқармалараро орган Давлат комиссияси мавжуд бўлиб, у ҳар йили ишлатиладиган қишлоқ хўжалиги пестицидлар рўйхатини тасдиқлайди.
САВОЛЛАР ВА ТОПШИРИКЛАР

1. 
   Кимёвий ишлаб-чиқаришни атроф-муҳитга қандай таъсири мавжуд?
   
2. 
   Санитар ҳимоя зоналари деганда нимани тушунасиз?
   
3. 
   Кимёвий минерал ўғитларнинг қандай гуруҳлари мавжуд?
   
4. 
   Кимёвий ишлаб-чиқариш ва атроф-муҳит муаммоларини моҳиятини тушунтиринг?
   
5. 
   Азотли ўғитларни атроф-муҳитга таъсири ҳозирги ваққандай кўринишда?
   
6. 
   Фосфорли ва калийли ўғитларнинг атроф-муҳитга таъсирини тушунтиринг?
   
7. 
   Пестицидларнинг қандай гуруҳлари мавжуд?
   
8. 
   Ўсимликларни биологик ҳимоя қилиш чора-тадбирларини изоҳланг.