Эгамбердиева Т

БМТнинг маориф, фан ва маданият масалалари бўйича ташкилоти (ЮНЕСКО) - ЮНЕСКО 1946 йилда ташкил топган бўлиб, унинг мақсади инсониятнинг ақл-заковати ва ахлоқий бирлигига асосланган барқарорлик ва тинчликни барпо қилишдир. Унинг фаолият доираси маориф, табиий, ижтимоий ва инсонпарварлик фанларини, маданият ва коммуникация соҳаларини қамраб олган.

ЮНЕСКО дастурлари дунё маданиятига кўмаклашиш, барқаро тараққиёт ва инсоният тарққиёти учун йўналтирилган. Улар барча инсонлар учун маориф ютуқларини тўплайди; экологик тадқиқотлар учун халқаро илмий дастурлар тузишга кўмаклашади; миллий маданиятларнинг рўёбга чиқишини қўллаб-қувватлайди; дунёвий мерос ҳисобланган бойликларни сақлаш ва кенгайтиришга, ахборотлар оқими ва матбуот эркинлигига ёрдам беради, шунингдек ривожланаётган давлатларнинг коммуникация имкониятларини кенгайтиришга кўмаклашади.
ЮНЕСКО миллий комиссиялар, ассоциациялар, марказ ва клублар кўмагидан фойдаланади. У 395дан ортиқ ноҳукумат ташкилотлари ва жамғармалар, шунингдек халқаро ҳамда ҳудудий бирлашмалар биланҳамкорлик қилади. Доимий бюджет 1998-1999 йилларда 554 миллион долларни ташкил этди.
ЮНЕСКОнинг раҳбар органи барча аъзо давлатларни жамлаган Бош конференциядир, у икки йилда бир марта чақирилади. Конференцияда қабул қилинган дастурлар бажарилишини Бош конференцияда сайланган 58 аъзодан иборат Ижроия кенгаш кузатиб боради.
БМТнинг хотин-қизлар манфаати борасидаги жамғармаси (ЮНИФЕМ) - Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Хотин-қизлар манфаати борасидаги жамғармаси (ЮНИФЕМ) ривожланаётган мамлакатларда хотин-қизларнинг иқтисодий, сиёсий ҳуқуқлари ва имкониятларини кенгайтиришга кўмаклашади. ЮНИФЕМ фаолияти тараққиётнинг барча жабҳаларида режалаштиришдан тортиб, уни амалга оширишгача хотин-қизлар иштирокини таъминлашга қаратилган. Шунингдек, у БМТ тизимидаги жиддий муаммоларнинг барчаси биланаёллар талаблари ва манфаатларини боғлашга йўналтирилган кучайтирувчи катализатор сифатида хизмат қилади.
ЮНИФЕМ – БМТ тараққиёт дастури биланалоқадаги, барча минтақа вакилларидан тузилган Маслаҳат қўмитаси ва БМТ тараққиёт дастури Кенгашининг бошқарувчилари олдида ҳисобот берадиган мухтор ташкилотдир. Ҳудудий ва миллий миқёсда
ЮНИФЕМ дастур масалалари бўйича 12 ҳудуд маслаҳатчиларидан ташкил топган.
Жамғарма хотин-қизлар учун муҳим аҳамият касб этадиган уч дастур бўйича фаолият кўрсатади:

1. 
   Хотин-қизлар қобилиятларини иқтисодий соҳада – тадбиркор ва ишлаб чиқарувчи сифатида ривожлантиради.
   
2. 
   Хотин-қизлар тақдирини белгиловчи қарорларни қабул қилиш жараёнида улар ўзларининг иштирокини кенгайтиради ҳамда бошқарув ва раҳбарлик қабилиятларини ривожлантиради.
   
3. 
   Хотин-қизлар нисбатан ҳар қандай кўринишдаги куч ишлатилишини бартараф этиш, тараққиёт жараёнини тўғри йўлга солиш мақсадида инсон ҳуқуқларини хотин-қизлар борасида қўллаб-қувватлайди.
   

1995 йилда Пекинда бўлиб ўтган хотин-қизлар турмуш тарзи бўйича Тўртинчи халқаро конференциядан сўнг ЮНИФЕМ Пекин Ҳаракатланиш платформасининг бажарилиши борасида хотин-қизлар ҳаётига оид масалаларнинг ҳал қилинишида улар ўзларининг кўпроқ иштирок этишларига ёрдам берди. ЮНИФЕМнинг йиллик бюджети тахминан 20 миллион долларни ташкил этади.
Хулоса қилганда, БМТнинг юқорида қайд этилган тармоқлари йиллик, 2 йиллик ва 5 йиллик режалари асосида халқаро миқёсда минг йиллик дастурга мувофиқ фаолия олиб бормоқдалар.