Ўэбекистон Республикаси п резиденти қузуридаги д авлат ва ж ам ият қурилиш и академияси Ў эбекистон Республикаси Ваэирлар м ахкамаси

12.3. Ўтиш иқтисодиёти шароитида коррупгдия ва
жиноий хуфёна иқтисодиётга қарши кураш
Ўзбекистпн Республикаси Президенти И.А.Каримов: 
"Ҳар бир давлат тарихида янги ижтимоий сифат ҳола- 
тига ўтиш, афсуски, коррупция ва жиноятчилик каби 
жирканч ҳодиса билан бирга юз берган. Шу билан бирга, 
жиноятчиликнинг ўсиши нафақат ислоҳотлар йўлига 
жиддий тўсиқ, балки ўтиш даврида белгиланган мақсад- 
ларга эришишга ҳам қарши бевосита таҳцид туғдиради”6, 
- деб таъкидлаган
Ўтиш иқтисодиёти шароитида жиноий хуфёна иқти- 
содиёт вужудга келишининг асосий сабаблари қуйидаги- 
лардан иборат:
- тоталитар, маъмурий-буйруқбозликка асосланган ти- 
зимдан унга рақобатчи сифатида вужудга келган жиноий 
хз^фёна иқтисоднинг мерос бўлиб қолганлиги;
- иқгисодий ислоҳотлар амалга оширилаётган шаро- 
итда мулкни қайта тақсимлаш жараенида аҳолининг асо- 
сий кўпчилиги бозор шароитида яшашни эндигина ўрга- 
наётганлиги, ҳали бу борада тажрибаси йўқлигидан фой- 
даланиб қолишга интилиш;
- янги хўжалик муносабатлари тизимини шаклланти- 
риш жараёнида фаол ва хуфёна иштирок этиш;
- бозор инфраструктураси, банк-молия, солиққа тор-
6 Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид,
барқарорлик шартлари ва тарақкиёт кафолатлари. -Т . Ўзбекистон,
1997 85-бет.
247
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

тиш тизимшшнг эндигина қарор топаетганлиги, унда жи- 
ноий хатти-харакатларга карши механиэмнинг етарли 
даражада ривожлтанмаганлиги;
- назорат органлари, шу жумладан, бошхона, молиявий 
назорат органлари тизимининг эндигина ривожланаётганлит;
- иқтисодий ноқонуний хатти-ҳаракатлардан ҳимоя- 
ланиш ҳуқукшг механизмининг шаклланиш ва қарор то- 
гшш босқичида эканлиги;
- бизнес ва хусусий тадбиркорликни рўйхатга олиш, 
кўллаш тиаимининг етарли даражада такомиллашмаганлиги;
- бизнес ва хусусий тадбиркорлик, хўжалик фаолия- 
тига турли давлат ва назорат органлари томонидан ноўрин 
аралашувининг сақланиб қолганлиги, уларнинг ривожла- 
нишига маъмурий тўсиқларнинг мавжудлиги ва ҳ.к.
Натижада, ўтиш иқтисодиети шароитида жиноий 
хуфёна иқтисодиётнинг мавжудлиги, бир томондан, уюш- 
ган жиноятчиликни, иккинчи томондан, унга мададкор 
бўлган коррупцияни келтириб чиқарди.
Президент И.А Каримов тарихий тажриба, ҳозирги ама- 
лиёт, шу жумладан, баъзи янги мустақил давлатлардаги 
воқелик асосида коррупция ва жиноятчиликнинг хавфсиз- 
ликка соладиган қуйидаги таҳдидларини кўрсатиб берган:
“Биринчидан, шаклланаётган янги иқтисодий муноса- 
батларга қаршилик қилишга ҳаракат қиладиган маъму- 
рий-буйруқбозлик тизими билан “хуфёна” иқтисодиёт- 
нинг манфаатлари объектив равишда бирлашиб кетади.
Коррупция янги бозор иқгисодий муносабатларининг 
шаклланиши ва ривожланиши жараёни йўлини тўсиб 
қўйишга интилади, чунки у бундай имкониятга эга.
Иккинчидан, жиноятчилик ва коррупциянинг авж оли- 
ши, Юртбошимиз таъкидлаганларидек, давлатнинг консти- 
туциявий асосларини емиради, фуқароларнинг ҳуқук ва эр- 
кишшклари жидпий тарзда бузилишига олиб келади, ижти- 
моий беқарорлик ва одамларда қўрқув ҳиссини кучайтиради.
Учинчидаи, жиноятчилик ва коррупция жамиятнинг 
маънавий-аҳлоқий аеосларини емириб, жамият аъзола-
2 4 8
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

рининг фуқаролик мавқеини йўққа чиқаради, ислоҳотлар 
ғоясинм обсўзлантиради. бошболдоқлик туғдиради хамда 
эски эамонларии, “қудратли кучли кўл”ни кўмсаш ҳисси- 
ни уйғотади.
Тўртинчидан, жиноий йўл билан нопок даромад, пул 
топган кишилар ҳокимиятга интиладилар. Агар улар 
ҳокимият тузилмаларига чиқиб олиб, бошқариш тизги- 
нини ўз қўлларига олсалар, нималар бўлишини тасав- 
вур қилиш қийин эмас. И.А.Каримов: “Жиноий тузилма- 
ларнинг давлат органлари амалдорлари билан чатишиб 
кетмши, уларнинг турли ҳокимият тармоқларига кириб 
олиши жамоатчилик наздида фуқароларнинг ҳимоясиз- 
лиги ҳиссини кучайтиради. Давлатнинг ўэини обрўсиэлан- 
тиради. Мамлакат ичкарисида ҳам, ташқарисида ҳам унга 
ишончсиэлик ортиб боради”8
9 1
0
1
1
, - деб таъкидлаган.
Бешинчидан, нопок йўл билан бойлик орттирганлар жа- 
зодан қутулиб қолишга, жиноий сармояларини ҳимоя қилиш 
учун интилаёгган кимсалар вазиятни бекдрорлаштиришга, 
лммавий тартибсизликларни келтириб чиқаришга, ҳар қан- 
дай жирканч ишларни қилишга шай турадилар"1.
“Олтинчидан. - деган эди И А.Каримов - жиноий