Э. ҚОсимов, М. Aкбaров пaрдозбоп қурилиш aшёлaри

Деворбоп сопол ғиштлар

1997-йили Республикада деворбоп ашёлар ишлаб чиқарувчи корхоналарнинг имконияти ёки қуввати 777,12 млн дона ғишт бўлган бўлса, аслида 386,5 млн дона деворбоп ғишт ишлаб чиқарилади. 1999-йилга келиб 684 млн дона ғишт чиқариш лозим бўлган корхоналарда фақатгина 293 млн дона ғишт ишлаб чиқарилди. Шу даврда, деворбоп ашёлар ишлаб чиқариш қуввати 54% га, маҳсулот яратиш эса 28,5% га камайди.

Ўқувчига ушбу маълумотларнинг ёритилиши, уларнинг кела­жакда малакали мутахассис бўлиб қурилиш ашёлари ишлаб чи­қариш саноатининг ривожланишида ўз ҳиссаларини қўшишлари учун порлоқ имкониятлар бор.
Мана шу қисқа даврда республикамизда деворбоп ашёларни ишлаб чиқарувчи янги корхоналар, жамоа акциядорлари, шахсий заводлар ташкил топди. «Ўзқурилишашё» ОAУ да 22 та корхона деворбоп ашёлар ишлаб чиқармоқда. Шулардан 11 та корхона акциядорлик, 5 та корхона шахсий ва 6 та корхона уюшма ҳолатида фаолият кўрсатмоқда (4.1-жадвал).


4.1-жадвал


Ўзбекистонда пардозбоп сопол буюмларини ишлаб чиқариш
Ўзбекистонда қурилиш ғиштларини ишлаб чиқариш учун хомашё сифатида, асосан соғтупроқ ишлатилади. Соғтупроқ келиб чиқиши ва таркибига кўра оддий тупроқдан кам фарқ қилади.
Бу маълумотлар таҳлили шуни кўрсатадики, барча вилоятлар бўйича ғишт ишлаб чиқаришнинг келажакда (1,6-2 марта) ошиши белгиланган. Aммо, республикамиз қурилиш ашёлари саноатидаги вазият ҳозирча айтарли қониқарли эмас.
Пардозбоп ёки қоплама ғиштлар ишлаб чиқаришни кенгай­тириш катта аҳамиятга эга. Aммо, бунинг учун махсус тоза хомашё ёки қўшилмалар талаб этилади. Геология қидирув ишларини жадаллаштириш, оқ лой таркибини топишга доир илмий иш­ларни бажариш билан пардозбоп ғиштлар чиқаришни янада кенгайтириш мумкин.
Силикат ғиштлари ва кўп ковакли енгил силикат блоклар қурилиш таннархини туширишда катта аҳамиятга эга бўлган деворбоп ашёдир. Силикат қоришмасининг кўпиртирувчи қўшилмаларини излаш ва тайёрлаш технологиясини такомиллаштириш зарур. Бундай ашёларни ишлаб чиқариш корхоналари хомашё бор жойга қурилса буюмнинг таннархи анча камаяди.