Э. ҚОсимов, М. Aкбaров пaрдозбоп қурилиш aшёлaри

Намга чидамлилик деганда қурилиш ашёларининг вақти-вақти билан нам таъсирида бузилишига нисбатан қаршилигини тушунмоқ зарур. Нам таъсирида бузилиш жараёни бошланган намунанинг сиқилишдаги мустаҳкамлигини Р^н_сиқ эталон намунанинг мустаҳ­камлигига бўлган нисбати ашёнинг намга чидамлилик кўрса­т­кичини билдиради.
Намга чидамлилиги бўйича қурилиш ашёлари қуйидаги кўр­саткичларга эга бўлиши керак. Aгар К^н_чид 0,8  1 бўлса, намга чидамли, 0,8  К^н_чид  0,65 бўлса, намга чидамлилиги ўртача, К^н_чид  0,65 бўлса, намга чидамсиз қурилиш ашёлари деб аталади.
Ички тузилишида тузларнинг йиғилиши, кейин кристалланиши нати­жасида, ашёнинг намга ва сувга чидамлилиги камаяди. Бунинг учун ашёлар таркибига намлантирмайдиган моддалар қўшилади. Натижада, ашё юзаси ўзидан намни қочиради. Aшёларнинг намга чидамлилигини таъминлаш, гидротехника, йўл қурилиши ва тузли майдонлардаги иншоотларнинг чидамли бўлишида катта аҳамиятга эга.
Гидравлик боғловчи моддалар асосида олинган қурилиш ашё­лари цементли бетон ва қоришмаларнинг мустаҳ­камлиги (тоза сувли муҳитда) ошади, хавойи боғловчилар асосидаги ашёларда (оҳак­ли, гипсли, тупроқли) эса сув таъсирида мустаҳкамлиги камаяди.
Деворларни пардозлашда ишлатиладиган ҳар хил гулли ўрама ашёлар сув ва намга чидамли бўлиши керак. Конструкциябоп қурилиш ашёлари сувга чидамлилиги юмшаш коеффициенти К_юм орқали ифодаланади.
Хомғишт ёки шу сингари лойли қурилиш ашёларининг юмшаш коеффициенти К_юм  0 га тенг. Бошқаларники эса (шиша, битум, пўлат, чинни) К_юм  1 га тенг. Нам ва сув таъсирида бўладиган қурилиш ашёлари ва иншоотларнинг (гидротехника, йўл қурилиши, пойдеворлар, ҳовузлар ва ҳ.к.) юмшаш коеф­фи­циенти 0,8 дан кам бўлмаслиги керак.
Нам ва қуруқ ҳолатдаги деформацияланиш. Баъзи ашёларни (гил, ёғоч ва ҳ.к.) сувга шимдирилса, ҳажми ўзгаради, яъни айрим ҳолларда маълум даражагача шишади. Шишганда ёки ҳажми катталашганда ашёнинг чизиқли ҳажм ўлчамлари ўзгаради, аммо қуритилганда у яна ўзининг аввалги ҳолатига қайтади.
Қотиш ёки қуриш жараёнида айрим ашёларнинг (гил, ёғоч, бетон ва бошқалар) ҳажми кичраяди. Бу ҳол ашёнинг киришиши деб аталади.