E. H. Eshboyev, Y. M. Fayziyev teri va tanosil kasalliklari

Teri osti yog' qatlami (gipoderma). Derma aniq chegarasiz teri osti yog' qatlamiga (kletchatkaga) o'tadi. Bu qatlam yog' hujayralari to'plamidan iborat bo'lib, ular asl teri qavatining to'r qismidan davom etgai/va teri fassiyasini hosil qiluvchi kollagen tolalarning katta tutamlari bilan o'ralib turadi.

Teri osti yog' qatlami odamning tanasini har xil mexanik ta'sirlardan saqlaydi, u organizm uchun yog' manbayi hisoblanib, harpratni mo'tadil ushlab turishda ishtirok etadi.

Teri bezlari. Terida ter bezlari (glandulae sudoriberae) va yog' bezlari (glandulae sebaceae) joylashgan.

Ter bezlari ter ishlab chiqaruvchi qism va chiqaruv naylaridan iborat. Ter bezlari homila taraqqiyotining 5—6-oyida epidermis-dan hosil bo'ladi/Bosh miyada ter ajratishni boshqarish markazi-ning faoliyati rivojlanmaganligi uchun, bola tug'ilmasidan homila terisida deyarli ter ishlab chiqarilmaydi. Odam terisida ter bezlari-ning soni 3—3,5 mln. gacha yetadi. Ular qo'l va oyoq kaftlarida juda ko'p. Jinsiy okt boshchasi, kichik uyatli lablar atrofida ter bezlari bo'lmaydi(_Hujayralardan ter ajralib chiqish xususiyatiga qarab ekkrin va apokrir, ter bezlari tafovut qilinadi. Ter bezlari-ning aksariyat qismida ter ajralish jarayonida hujayralarning api-kal qismi parchalanmasdan qoladi, ya'ni ekkrin sekretsiya yuz beradi. Apokrin ter bezlaridan ter ishlab chiqarilganda sekretor hujay­ralar tuzilishi o'zgaradi. Ter bezlarining tanasi dermaning chuqur qatlamlarida yoki teri osti yog' qatlamida yotadi. Chiqaruv naylari epidermisdan o'tib, teri yuzasida tirqishlar (teshik) hosil qiladi. Ter bezlari hujayralari glikogen, yog' va pigment kiritmalarini tutadi.

Bu bezlar asosida bazal biriktiruvchi to'qimali membrana — mioepitelial (savatsimon) hujayralar to'plami joylashadi. Mioepi-telial hujayralar bir-biri bilan o'simtalar orqali bog'lanadi va ular savatsimon bo'lib, bez koptokchasini o'rab turadi. Bu hujayralar va ularni o'rab tuaivchi muskul tolalari qisqarganda ter bezining asosi siqilib, ter chiqadi.

Ekkrin ter bezlari butun tana terisida joylashgan, ayniqsa, ular peshona, ko'krak, qorin va bilak terisida ko'p. Shu joylarda 1 sm² teri sathida 250—300 taga yetadi. Bir kunda ter bezlari 300—800 ml. gacha, ayrim hollarda 1500 ml. gacha ter ishlab chiqaradi.