E. Egamberdiev

shaxsiy, jamoa va ijtimoiy
.
Yagona mulkchilik shakli turli xil iqtisodiy 
mazmunga ega bulishi mumkin va demak ularning ijtimoiy tabiati ham xilma xil 
bo’ladi. Mulkchilik shakllarining mohiyatini shu davrdagi kishilarning ishlab 
chiqarish munosabatlari belgilaydi. 
Demak mulkchilik o’zida jamiyatdagi ham xuquqiy, ham iqtisodiy 
munosabatlar mazmunini ifodalaydi. 
Agar mulkdan foydalanish mumkin bo’lmasa, mulk egasiga daromad 
keltirmasa, unda u «huquqiy funktsiyasi»da qoladi. Mulkdan foydalanish iqtisodiy 
munosabatlar asosida sodir bo’ladi. 
Aniqroq aytsak, mulkiy munosabatlar xo’jalik 
va soxibkorlik faoliyati orqali ruyobga chiqadi.
 
Buning uchun mulkka egalik 
qilish zarur. 
Ishlab chikarish vositalariga yuridik jixatdan egalik qilmay xech kim 
ishlab chikarishni amalga oshira olmaydi,
ishlab chiqarish vositalari va ular 
yordamida olingan maxsulotdan foydalana olmaydi. Shuning uchun mulkiy 
huquqning normalari (egalik qilish, ta’sarruf etish, foydalanish huquqi) iqtisodiy 
munosabatlarni konkretlashtirish shakli hisoblanadi
">*
.
Shunday qilib mulkiy munosabatlar
- bu ishlab chiqarish vositalari va 
ularning yordamida yaratilgan mehnat maxsulini o’zlashtirish borasida 
kishilarning bir - birlariga
bo’lgan munosabatlaridir.
Mulk - jamiyatdagi mavjud moddiy ne’matlarni o’zlashtirishning tarixiy ijtimoiy 
shaklidir. 
1*
(Mulkiy huquq tug’risidagi «O’zbekiston Respublikasida mulkchilik tug’risida»gi qonunga karang. 1990 
yil 31oktyabr 
№
152-XII). Birinchi modda.

---

38
Mulk iqtisodiy kategoriya sifatida har qanday ijtimoiy iqtisodiy formatsiyada 
ishlab chiqarish munosabatlarining asosini tashkil etadi va ularning xusussiyatlarini 
belgilab beradi. Mulk tarixan olganda jamoa sifatida yuzaga keladi, so’ng xususiy 
mulkka aylanadi, nixoyat mexnatkashlar uyushmasi mulkiga o’sib o’tadi. 
Mulkchilik bu ijtimoiy mehnat maxsulidir, mulkchilikning ijtimoiy iqtisodiy 
jixatlari bordir. Har bir tarixiy davrda mulkchilik turli xil va butunlay turlicha 
ijtimoiy munosabatlarda rivojlangan.