E. Egamberdiev

Ishlab chiqarish vositalari kimniki bo’lsa, ishlab chiqarilgan mahsulot 
ham unga tegishli bo’ladi. 
Shuning uchun ham O’zbekiston Respubliksinig birinchi 
chakiriq 1-sessiyada I.Karimov o’z ma’ruzasida mulkni haqiqiy egalari qo’liga 
berishni tezlashtirish, tadbirkorlik uchun keng yo’l ochib berish va mulkdorda yangi 
mulk egasi xissiyotini tarbiyalashda mulkning tub mohiyati ko’rinadi deb aytgan edi.
Prezidentimiz I.Karimov ko’rsatishicha:
«Xususiylashtirish 
sohasida mulkdorga duch qelayotgan muammolarni echish, unga keng yo’l ochib 
berish, ko’plab haqiqiy mulk egalarini tarbiyalash maqsadga muvofiqdir. Birinchi 
navbatda, tadbirkorlikning qonuniy bazasini mustahkamlash va uning davlat 
tomonidan qo’llab quvvatlanishini ta’minlash kerak». I.Karimov 14 fevral kuni 2002 
yilda Vazirlar Mahkamasi majlisida so’zlagan nutqida «… Ishni xususiylashtirish 
dasturiga kirgan konkret yirik korxonalardan, birinchi navbatda alohida loyixalar 
bo’yicha xususiylashtiriladigan, avvolo xorijiy investorlarga to’la sotilishi 
mo’ljallangan korxonalardan boshlamog’imiz kerak» 
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish 3 xil yo’nalishda bo’lishi mumkin. 
1. Fuqarolarni mulkga egalik qilish shakllarini ko’paytirib, davlatga bog’liq 
bo’lmagan kimsalarni yaratish va shunga yarasha xo’jaliklarning ijtimoiy 
tipini yaratish; 
2. 
Davlat xo’jaligini o’zini markazdan bo’ladiga ma’muriy rahbarlikdan 
bo’shatish;
3. 
Xususiylashtirish orqali davlat va davlat kooperativ mulkini bir qismini 
jamiyatning a’zolariga va jamoalariga topshirish.

---

40
3.2. O’zbekistonda mulk shakllari va korxonalar, ularning turlari va mohiyati. 
 
«O’zbekiston Respublikasida mulkchilik to’g’risida» gi O’zbekiston 
Respublikasi qonunining 4 moddasiga ko’ra quyidagi mulk shakllari ajratiladi: 
Fukarolarning yakka tartibdagi shaxsiy va xususiy mulki. 
Jamoa (shirkat) mulki, u o’z ichiga oila, mahalla, kooperativ mulkini ijaraga 
olingan korxona mulkini, aktsiyali, jamoa korxonalari, kontsernlar 
(konsortsiumlar), jamoa tashkilotlari va diniy tashkilotlar, shuningdek yuridik 
shaxs bo’lgan turli xo’jalik jamiyatlari va shirkatlari, uyushmalar mulki, ma’muriy 
xududiy tuzilmalar, kammunal xo’jaligi mulkidan iborat davlat mulki. 
Aralash mulk. 
Qo’shma korxonalar, ajnabiy fuqarolar, tashkilotlar, davlatlar, shuningdek ajnabiy 
yuridik shaxslar mulki shaklida yuzaga keladi. 
Tadbirkorlik faoliyatining yoki kichik biznesning dastlabki bosqichlaridagi 
asosiy masala - uni tashkil etish shakllari masalasidir. 
Tadbirkorlik va biznesni tashkil etish shakllari turli xil adabiyotlarda turlicha 
nom bilan ataladi.X)
*
Amaliyotda tadbirkorlik yuqorida ko’rsatilgan mulk shakllari asosida quyidagi 
turlarda tashkil etiladi: