Е. Б. Бабский, А. А. Зубков, Г. И. Косицкий, Б. И. Ходоров

261-расм. Суний йул билан совитилган нормал мушук(узлуксиз чизик) ва симпатик нервлардан махрум килинган мушук (узук-узук чизиклар)ларнинг гавда температураси.(У.Каннондан)

олиб ташланган ҳайвонлар чидами камайган. Масалан, нормал хайвонлар гавда температурасининг пасайишига сабаб бўлмаган ташқи муҳит температурасида симпатик нервлардан маҳрум қилинган ҳайвонлар гавдаси тезроқ совуб қолган (261-расм).

Симпатик нерв системасини иммунологик «экстирпация қилиш» (олиб ташлаш)

йўли билан шунга ўхшаш маълумотлар олинди.Бу метод 1958йилда ишлаб чиқилди. С.Коэн сичқонларнинг сўлак безларида симпатик нерв ҳужайраларининг ўсишига ёрдам берадиган оқсил моддани топди. Ана шу моддани бошқа ҳайвонларга юбориш йўли билан қон зардоби тайёрланди , симпатик нейронларнинг ўсишига ёрдам берадиган моддани ўша қон зардобидаги иммун жисмлар боғлаб олади. Симпатик нерв системаси тараққий этиб улгурмаган ёш ҳайвонларга шундай зардоб юборилганда симпатик нерв системаси тараққий этмай, симпатик нерв ҳужайралари емирилиб кетади.


Орқа мия, узунчдқ мия ва ўрта миянинг вегетатив функцияларни бошқарувчи марказлари
Юқорида кўрсатилганидек, вегетатив нерв системасининг эффектор нейронлари кўзни ҳаракатлантирувчи нервнинг ўрта миядаги ядроларида, юз нерви, тил-ҳалқум нерви ва сайёр нервнинг узунчоқ миядаги ядроларида, орқа мия кўкрак ва бел сегментларининг ён шохларида ва думғаза сегментларининг олдинги шохларида жойлашган. Бир қанча вегетатив рефлексларнинг дугалари ҳам марказий нерв системасининғ шу бўлимларида туташади. Бунинг сабаби шуки, вегетатив нерв системасининг эффектор нейронлари кўпгина экстерорецепторлар билан висцерорецепторлардан келувчи импульслар таъсирида кўзғалувчи оралиқ нейронлардан импульслар олади. Шу сабабли вегетатив функцияларни рефлекс йўли билан бошқарадиган тубан марказлар орқа мия сегментларида, узунчоқ мияда ва ўрта мияда деб ҳисоблаш мумкин. Марказий нерв системасининг юқорироқдаги бўлимларидан, жумладан мия стволининг ретикуляр формациясидан, гипоталамусдан, миячадан, пўстлоқ остидаги ядролардан ва катта ярим шарла-р пўстлоғидан ўша марказларга импульслар келиб туради.