Е. Б. Бабский, А. А. Зубков, Г. И. Косицкий, Б. И. Ходоров

Локал жавоб
Нерв ёки мускул толаси бўйлаб тарқала оладиган ҳаракат потенциали таъсиротга жавоб беришнинг бирдан-бир формаси эмас. Қўзғалувчан ҳар қандай тўқимада ҳаракат потенциали билан бир қаторда маҳаллий, тарқалмайдиган жавоб ҳам олиш мумкин. Бунинг учун кучи бўсага кучига яқин келадиган стимуллар билан тўқимага таъсир этиш зарур.
Юқорида айтилганидек, қўзғолувчан тўқимадан электр токи ўтганда аввало мембрана потенциали ўзгаради . Бўсағадан паст (бўсағанинг ярмидан кам) суст ток кучида катод остидаги потенциал ўзгаришлари мембрана поляризациясининг соф физик (пассив) ўзгаришларидан келиб чиқади (130-расм, А).
Ток кучи янада ошиб, бўсағага яқинлашган сайин катод остидаги мембранаяинг пассив деполяризациясига бўсағадан паст актив деполяризация локал жавоб шаклида қўшилади (130-расм, Б ва В).
Локал жавоб ўз хоссаларига кўра ҳаракат потенциалидан анча фарқ қилади. Локал жавобнинг келиб чиқадиган равшан бўсағаси йўқ; у «бор ёки йўқ» қонуиига бўйсунмайди . Бу шунда ифодаланадики, локал жавоб амплитудаси ҳаракат потенциалидан фарқ қилиб, берилган стимул кучига боғлиқ: стимул қанча кучли бўлса, локал жавоб ўшанча катта бўлади (130-расм, Б ва В га қаралсин). Локал жавоб пайтида тўқиманинг қўзғалувчанлиги ошган бўлади, ҳолбуки ҳаракат потенциали қўзғалувчанликнинг камайиши билан давом этиб боради .
Ҳаракат потенциали каби, локал жавоб ҳам, мембрананинг натрий ионларини ўтказувчанлиги ортишидан ва ҳужайра ичига кирадиган шу ионлар оқимииинг кучайишидан келиб чиқади. Аммо, локал жавоб пайдо бўлгаяда мембрананинг натрий ионларини ўтказувчанлиги кам ошади ва шунинг учун ҳаракат потенциалининг келиб чиқишига сабаб-бўлмайди. Деполяризация критик даражага етгандагина локал жавоб ҳаракат потенциалига ўтади (130-расм, Г).

Юқорида баён қилинганларни якунлаб, таъсир этувчи ток катоди остида нерв ёки мускул толасида рўй берувчи воқеалар занжирини қуйидагича тасвирлаш мумкин:

мемрабанинг пассив деполяризацияси + натрий ўтказувчанлигининг ортиши - мембрана орқали тола ичига ўтувчи Nа" ионлари оқимининг кучайиши - мембрананинг актив деполяризацияси (локал жавоб ва ҳаракат потенциали).