Диссертация магистр даражасини олиш учун Маърузачи. С. Абдиев

Аҳоли саломатлигини яхшилаш. Орол денгизи билан боғлиқ экологик вазият оқибатларини бартараф этиш тадбирларидан бири аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш ҳисобланади. Ҳозирги кунда Оролбўйи аҳолиси саломатлигини яхшилаш учун поликлиникалар, амбулаториялар ва бошқа тиббий муассасалар ва тиббиёт ходимлари сонини кўпайтириш керак бўлади.
Сувни тежаш. Агар Амударё ва Сирдарёларнинг бир йиллик сув оқими 100 куб км. эканлигини ва Орол денгизи атрофида 45 миллион аҳоли истиқомат қилишини ҳисобга олсак, ҳар бир киши учун ишлатиладиган сув ҳажми киши бошига йилига 2222 куб метрни ташкил қилади. Бу жуда юқори кўрсаткич бўлиб, ҳеч бир мамлакатда бунча миқдорда кўп сув ишлатилмайди. Масалан, Исроилда бу кўрсаткич 7 баробар кам миқдорни ташкил қилади.
Маълумки, сувнинг асосий қисми қишлоқ хўжалигида ишлатилади. Қишлоқ хўжалигида сувни тежашнинг энг самарали усули – бу томчилатиб суғориш ҳисобланади. Томчилатиб суғоришнинг афзаллиги, томчилатиб суғорилганда, экиннинг илдиз қатламида доимий бир хил намлик муҳити шакллантирилиб, экин учун керакли вақтда сув ва озиқ моддаларни олиш имконияти яратилади. Бундай шароитда ўсимлик ўзининг барча қувватини ривожланишга, мўл ва сифатли ҳосил тўплашга йўналтиради.
Натижада ҳосилдорлик боғ ва токзорларда 40 % гача, сабзавотларда 80 % гача ортади, яъни экинни суғориш учун сув одатдагидан кам сарфланса-да, мўл ҳосил олинади.
Экинлар томчилатиб суғорилганда сув ариқдан оқмайди. Шунинг учун суғориш вақтида даланинг тупроғи ювилмайди ва даладан оқиб чиқиб кетмайди.
Натижада дала тупроғининг эрозияси буткул бартараф этилади, энг муҳими, унинг унумдор қатлами даланинг ўзида сақланиб қолади.
Амударё дельтасини қайта тиклаш. Амударё сувларини денгизга ташламасдан, унинг дельтасида сув ҳавзалари ташкил қилиш лозим. Шу йўл билан туз билан қопланган ерлар майдонини қисқартиришга эришилади. Қўшимча равишда бу жойларда балиқчилик ва чорвачиликни ривожлантириш имконияти яратилади.
Халқаро ҳамкорлик. Орол денгизи қуриши туфайли минтақада экологик вазиятнинг кескинлашиши ва глобаллашиш тенденциясига жаҳон ҳамжамияти эътиборини кучайтириш лозим.