Dialektologik amaliyot

3-matn:

Dialektizmlar:

Gappii - gapni

ettasi -ertasi

bošqachijdi – boshqacha edi

qajnaška - qaynona

Manaqqa – mana bu yer

öšaqqa – o`sha yerga

aqqa – u yon

baqqa – bu yon

anšunaqa – ana shunaqa

Balo bormi – balo bormi

Nazorat qisin - nazorat qilsin

Tovba qildim – g`alati hodisalar bo`lganda ishlatiladi

γijbat qimejla - g`iybat qilmanglar

silaga - sizlarga

birovvi - birovni

umman - umuman

qimejchidim – qilmas edim

Frazeologizmlar:

Bittasi boγdan kesa, ikkinchisi toγdan keb gapiruvradi.

Elakka chiqqan xotinni ellik oγiz gapi bor

Ötganniŋ öroγini, ketganniŋ ketmonini ob ötirišadi

Tekkaŋa tegib, tegmagaŋa toš otib ötiradi.

Insɔnlarni qadrlajlik.

Insɔnlarni qadrlaš učun birinči örinda ɔilani qadrlaš kerak. Ɔilada i ɔta-enasini, mɔmɔs , bɔvɔsini, egačilarini, žaηalarini,hamda tu ös an jurtini qadrlash kerak. Šularni qadrla an ulma- qizma bir kun kelib, Vatanini qadrlajdi. Qizlar kelin böp, bɔr žayini, qaynana,-qaynatasini, šu žayda žašajɔt an insɔnlarni qadrlajdi. Öša qišlaqda žašajɔt an katta-kičikdi hurmat qiladi. Ɔiladagi ɔta-enalar bɔllari a ɔqilni, tö žölni körsatsa, heč qačɔn dunjamiz zalɔlatga učramajdi.Insɔnlarniŋ qadri pɔjmɔl bömajdi. Šu örinda bir rivɔjat esimga tušti.

Rivɔjat qilišiča bir ɔna qar bɔla ɔčib ularga qa ni, žemak tɔpišni, göŋ titišni örgatipti. Axlat ujumlarida, čiqindilarda irisqi-nasiba bölišini ajtipti. Bir kun ɔna qar bundaj qarasa, tabiatda i köpčilik qu -rɔ gulrux-u čamanzɔrlarda čarx urib, irisqi-nasiba tɔpib öjnab ža nabrganmiš öziniŋ bɔllari sassiq göŋlarni titib, tum iflɔs bölib aftɔdɔhɔ, hakkalab žurganmiš. Šunda ena qar a qa illa anča: Ey körnamak farzandlar, men silarni tuxumdan ɔčib bir parča etliklaringdan bɔqib učurma qildim. Senlar nuqul göη titasanlar, ɔvɔzlariη ham xunuk. sajra depti. Šunda qar ačalar: “Enažɔn biz tuxumdan közimizni ɔč animiz zahɔtijɔq, siz bizga qa illa , göη titi örgattiηiz. Čiqindilarda, axlat ujumlarida irisqi-nasibamiz böli körsattiηiz.Qu qiladij pti.”Bu qančalik haqiqatga žaqin rivɔyat. Har bir ɔta-ena farzandlarini ɔqilli, bilimli, ɔdɔbli hunarmand qilib tarbijalasa, nafaqat farzandlari, butun uru ɔjmɔ i shu tɔ ri žöldan ketadi. Mana shu tö ri žölning özi avlɔd-ajdɔdini, butun žamijatini, butun ɔlamni gullatadi.

Žɔmɔn ta`siridan insɔnlarniη qadri tɔptalib bir umrga qul qilib sɔtib žubarjapti. Bollarni sɔtjapti. Mökkillatib bɔbɔy-mɔmɔjlarni qarijalarniη uji a ɔpbɔrib tašlajapti. Bɔllar ɔta-enasini bilmajapti. Bö andi köralmajdi böma andi bö almajdi. Ösib bɔrajɔt an bilimli insɔnlarning ildiziga bɔlta uradi. Dɔni larimizniη dɔnɔ sözlarida jɔn bɔr.

Žaxshi tarbijadan insɔn kamɔli, Žɔmɔn tarbijadan jetur zavɔli,

Kim nima qilsa, ni köradi, Naql bɔr: arpa ekkan arpa öradi.

Aziz insɔnlar, sinɔv učun berilgan ɔzgina umrimizni žax iliqqa sarflajlik. Chunki žaxshidan bo Bir-birimizdan mehrimizni dari tutmajlik. Bir-birimizni hurmat qilib, miskinlarga jɔrdam berajlik. Qi an žax iliqlarimiz bilan, sɔvɔb i larimiz bilan ɔllɔjɔnimniη ɔldi a žɔri juz bilan bɔrajlik.