Ádebiyat -klàSLÀr ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan 4-basılımı NÓkis «bilim» 2019 p I k I r b I l d I r I w s h I l e r

ATPAS BOLAR AQQUWDÍ
(ballada)
Aspan astın nurǵa bólep,
Appaq altın tań atadı,
Quwanıshqa qalǵan shóllep,
Kól qusların oyatadı.
Ay-hay gózzal tirishilik!
Quslar neden jasqanadı,
Azan-qazan kól qushaǵı,
Tártipsiz xor baslanadı.

---

47
Al aydında eki aqquw,
Áste júzip júr nazlana,
Olarǵa hesh jetpes qıyqıw,
Oyın salsa kerbazlana.
Kóldiń kórkin toltırǵanday,
Názer salsań kelbetine,
Bazda qarap qumartqanday,
Kóldegi óz súwretine.
Bir-birine moynın salıp,
Nazlanısıp qarasadı,
Erkeligi mıń dolanıp,
Tábiyatqa jarasadı.
Aqquw moyını qanday gózzal,
Súwretlewge til jetpeydi,
Iyilse ol suwǵa máttal,
Kól quraǵın alıp jeydi.
Eki aqquw oyın qursa,
Tábiyattıń abzallıǵı,
Nurlı tańda kerbazlansa,
Tirishiliktiń gózzallıǵı.
* * *
Adamlar ullı deymiz ǵoy,
Tabılar onıń mıń mini,
Awmasıp keler teńizǵoy,
Jaqsısı menen zulımı.
Qos aqquw júzer aydında,
Ómirge-ómir qosılǵan,
Súńgiwdiń taǵı aldında,
Gúrs etti mıltıq tosınnan.
Kól jańgırdı tımıqta,
Qorqınıshı káramat,
Túsinbey zalım quwlıqqa,
Tań qaldı aqquw sol zamat.

---

48
Qorqınıshtan birewi,
Kólbep ushtı biyikke,
Álle nede tilegi?
Álle neni bilip pe?
Birewi qaldı ornında,
Qos qanatı jayılıp,
Aq tósi jattı aldında,
Aydındı júzgen ayırıp.
Gúrs etti mıltıq taǵı da,
Aqquwǵa ushqan tiymedi,
Móldirep kózi aydınǵa,
Jetim qus zar-zar áyledi.
Jubın ol oylap qamıǵıp,
Júregin qayǵı tiledi,
Oljasına shadlanıp,
Mırjıyıp mergen kúledi.
* * *
Shoq awıl kóldiń jaǵası,
Bir jarasıq tapqanday,
Kózge ısıq dalası,
Aq otawlar aqquwday.
Dey almaymız biraq ta,
Alpıs otaw, alpıs úy,
Bolmasa da jıraqta,
Shetirekte jalǵız úy.
Sońǵı juldız batqanda,
Túrilip tún etegi,
Jazdıń tańı atqanda,
Aqquw ushıp jetedi,
Jalgız úydiń shettegi.
Tóbesinen tań erte,
Qalqıp ushıp ádette,
Aylanadı on márte.

---

49
Joqlap sorlı jubayın,
Úy tóbesin aylanar,
Qara kózde jas qalıń,
Kúnler óter, ay qalar.
Sıńsıp úshsa nalası,
Nárestedey kóriner,
Sawlap aqqan kóz jası,
Shańaraqqa tógiler.
Qayda ketti jubayım,
Mennen nege ayırdıń?
Tarılıp ketti aspanım,
Qanatımdı qayırdıń.
Sıńsıydı aqquw usılay,
Qayısıp gózzal sıńsıydı,
Jetimlik sırın bilmegen,
Adamlar bar-aw mıń qıylı...
Sıńsıydı jetim, izleydi,
Kelmeske ketken jubayın,
Usınday etken ómirdi,
Zulımlıq atı ońbasın!
* * *
— Uyqımda sirá maza joq,
Aqquwdıń úni jat maǵan,
Ózime de obal joq,
Ekewin birden atpaǵan.
— Dep bir kún mergen ashıwlı,
Tırsıyıp ketip talaǵı,
Mıltıǵın turǵan asıwlı,
Keregeden julıp aladı.
Juwıra shıǵıp gózledi,
Nıshana — jetim aqquw ǵoy,
Mergenniń qanlı izleri,
Kelmedi-aw oǵan jaqtı oy.
4 — Ádebiyat, 9-klass

---

50
Qońsı ana keldi de,
Alqına soǵıp júregi,
Iyterip taslap mergendi,
Mıltıǵın qaǵıp jiberdi.
Analar bárha sabırlı,
Qıssada ashıw júregin,
Kózinde qáhár jalını,
Qısqasha ayttı tilegin.
— Jan qıynaǵan adamlar,
Óziniń janın qıynaydı,
Qanǵa jerik nadanlar,
Oz qanına da toymaydı.
Kól erkesi aqquwdı,
Zálelsiz gózzal ájayıp,
Aqquwdı qurtsań nabada,
Suw qaladı azayıp.
Suw bolsa-máńgi ómiriń,
Suw-tirishilik turaǵıń,
Aqquwdıń úzseń ómirin,
Suw qurıydı shıraǵım.
Tirishilik jolı — mıń qıylı,
Ashaber onıń bulaǵın,
Atpas bolar aqquwdı,
Atpas bolar, shıraǵım.
Tasla balam mıltıqtı,
Tirishilik jolı mıń qıylı,
Ómirdi súyseń mıń qıylı,
Atpa balam aqquwdı,
Atpas bolar aqquwdı!
* * *
Tıńladıń ba áziz doslar,
Shın qobızın analardıń?

---

51
Nalası mol, dástanı mol,
«Jetim qızdıń «Aqquw zarın?»
Talay-talay jır aytadı,
Tolǵawı mol toqsan túrli,
Árman tolı sır aytadı,
Jańarıp bir yoshqan kúni.
Ele de ol uran salar,
Júregińdi jawlap ǵana,
Ápsanası qanat qaǵar,
Áwladlardan áwladlarǵa:
— Tirishilik jolı mıń qıylı,
Asha ber onıń bulaǵın,
Atpas bolar aqquwdı,
Atpas bolar, shıraǵım.
Ómirdi súyseń mıń qıylı,
Atpa balam aqquwdı,
Atpas bolar aqquwdı!