Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

7.1-sızılma. Mútájliktiń talapqa aylanıwı

Talap – bul qarıydardıń yamasa barlıq qarıydarlardıń bazarda bar bolǵan bahada tovarlardı satıp alıwǵa tayar bolıwı yamasa satıp alıwdı qálewi.

Ayırım qarıydar talabı individual talap dep ataladı. Málim tovarlarǵa barlıq qarıydarlardıń bildirgen talabı bazar talabı dep ataladı. Bazar talabı – bul individual talaplardıń kompleksi.
Bazarǵa tán bolǵan belgi ol jerde talaptıń ózgeriwsheń bolıwı esaplanadı.
Talaptıń ózgeriw dárejesi oǵan tásir etiwshi faktorlardıń kúshine baylanıslı boladı:

1. 
   Tovarlardıń bahası. Baha páseyse tovarǵa talap artadı, onı kóbirek satıp aladı. Kerisinshe, baha kóterilse talap qısqarıp, tovar kemirek satıp alınadı.
   
2. 
   Dáramatlar muǵdarı. Dáramat satıp alıw qábiletin belgileydi. Baha ózgermegen jaǵdayda dáramat ózgerse, soǵan muwapıq tovardı satıp alıw artadı yamasa qısqaradı.
   

3. 
   Orınbasar tovarlar bahası. Bir tovar bahası joqarılasa oǵan talap qısqarıp, onıń ornın basıwshı basqa tovarǵa talap artadı. Bunday qaǵıyda birdey mútájlikti qanaatlandırıwshı tovarlarǵa tán boladı.
   
4. 
   Qarıydarlardıń diydi. Qarıydarlar oǵada kópshilik bolǵanlıqtan olardıń individual diydi bir-birinen keskin parqlanadı, sebebi ayırım tutınıwshı yamasa shańaraq hár qıylı tovarlardı abzal kóredi hám diydine unaǵanın tańlap aladı.
   
5. 
   Qarıydarlar sanı. Qarıydarlardıń az yamasa kóp bolıwı hám olardıń satıp alıw qábileti talapqa tásir etpey qalmaydı. Qarıydarlar qanshelli kóp bolsa, sonshelli talap artadı hám kerisinshe boladı.
   
6. 
   Qarıydarlar ózgerisleriniń kútiliwi. Málim waqıtta qarıydar talabı ol eki nárseni kútiwine baylanıslı boladı, birinshisi dáramattıń ózgeriwi, ekinshisi bahanıń ózgeriwi.
   

Solay etip, talapqa túrli faktorlar tásir etedi, biraq olardıń arasında baha hám dáramat tiykarǵı orındı iyeleydi.

2. Talap nızamı. Talap elastikligi

Talap nızamı talaptıń bahaǵa baylanıslı halda ózgeriwin bildiredi, biraq basqa faktorlardıń talapqa tásirin túsindiredi.