Давлатчилик тарихи. Маъруза матни 3-курс 1-Мавзу. Сўнги ўрта асрларда Ўзбек хонликлари

Янги турдаги ўзбек адабиёти ва миллий санъат тараққиёти. Ижтимоий ҳаётда зиддиятлар ҳукм сурган бу даврда адабиёт ва санъат миллийлик, инсонпарварлик, халчиллик тамойилларига содиқ қолди. Бу давр республикадаги ижодкорлар учун турли изланишлар, дунёқараш жиҳатидан бир-биридан фарқ қилувчи йўналишларнинг тўқнашуви ҳамда кўплаб талофатлар берилган ва фожиа билан тугаган тақдирлар ва шу билан бирга янги истеъдодлар дунёга келган давр бўлди. Ўзбек ёзувчи ва шоирларидан Фитрат, Чўлпон, Абдулла Қодирий, Садриддин Айний, Ҳамза ва бошқалар ўз асарлари билан миллий қадриятларни сақлаш ва ҳимоя қилишга уриндилар. ХХ аср 30-йиллари бошларига келиб ёзувчи ва адибларнинг сафлари тобора кенгайиб борди. Бу давр адабиётига Ғафур Ғулом, Ойбек, Ҳамид Олимжон, Зулфия, Абдулла Қаҳҳор, Усмон Носир, Миртемир, Ойдин Собирова, Уйғун, Комил Яшин, Ғайратий, Султон Жўра, Амин Умарий каби истеъдодли ёш шоирлар, адиблар ва драматурглар қўшилдилар.
Ўзбек миллий драматургияси ва мусиқаси, театр ва кино, тасвирий ва амалий санъат ҳам халқимиз маънавий маданиятининг ҳаётбахш манбайи бўлиб қолди ва унга хизмат қилди. Ўзбек санъаткорларининг бутун бир авлоди бу даврда шаклланди. Ўзбек миллий мусиқасини ривожлантиришда ўзбек композиторларидан Тўхтасин Жалилов, Юнус Ражабий, Мухтор Ашрафий, Мутаваккил Бурҳоновлар катта меҳнат қилдилар. Режиссёрлар ва актёрлар Маннон Уйғур, Аброр Ҳидоятов, Сора Эшонтўраева, Раззоқ Ҳамроев, Олим Хўжаев, Шукур Бурҳонов туфайли театр санъати гуллаб-яшнади. Комил Ёрматов, Наби Ғаниев, Раҳим Пирмуҳаммедов сингари кинематаграфия арбоблари етишиб чиқди. Рақс санъати хонандаликда Ҳалима Носирова, Тамарахоним, Мукаррама Турғунбоева, Лутфихоним Саримсоқова, Муҳиддин Қори Ёқубов, Комилжон Отаниёзов, Карим Зокиров юксак маҳоратга эришдилар. Ўзбек мусиқа ва вокал санъатининг ривожланишида 1936 йили Тошкентда очилган давлат консерваторияси муҳим рол ўйнади.

• 
  Пролетар (лот. камбағал, қашшоқ фуқаро) – яшаш манбайи ўз ишчи кучини ишлаб чиқариш воситалари эгаларига сотишдан иборат бўлган ёлланма ишчилар синфи.
  
• 
  Консерватория (итал.- бошпана) – махсус мусиқа ўқув юрти. Дастлаб Италияда етим ва қаровсиз болаларга мўлжалланган бошпана. Унда турли ҳунарлар қатори мусиқа ҳам ўқитилган.