Давлатчилик тарихи. Маъруза матни 3-курс 1-Мавзу. Сўнги ўрта асрларда Ўзбек хонликлари

4. Ўзбек хотин-қизларини озодликка чиқариш

“Ҳужум” ҳаракатининг ўтказилиши. Ўзбек аёллари ва қизларининг ҳаёти асрлар давомида ислом дини шариати кўрсатмалари асосига қурилган эди. Совет ҳокимияти ўрнатилгач, Шарқ аёлларини “озодлик”ка чиқариш, эски турмуш тарзига ҳужум қилиш, аёлларнинг чачвон ва паранжисини ташлаб янги замон қураётганлар сафига тезроқ қўшилиши каби муаммолар кун тартибига қўйилди. Болшевиклар томонидан Ўрта Осиё республикаларида, хусусан Ўзбекистон ССРда бу муаммо қисқа муддатда шошилинч ҳал қилинди, натижада катта йўқотишлар юз берди, кўплаб хотин-қизлар эскилик ва хурофот тарафдорларининг қутқуси билан ўз яқинлари томонидан ўлдирилди. Ўзбек аёлларини озодликка чиқариш ва янги турмушга жалб қилиш керак эди. Бироқ бу ишни болшевиклар ва совет ҳукумати вакиллари танлаган тезкор йўл билан эмас, балки аста-секин ва босқичма-босқич амалга оширилганда катта қурбонлар бўлмас эди.

“Ҳужум” компанияси 1926 йил сентябрда Ўрта Осиё хотин-қизлари кенгашида эълон қилиниб, уни 1927 йил 8-мартдан бошлашга қарор қилинди. 1926 йил декабрда “Ҳужум” компаниясини ўтказиш учун Ўрта Осиё республикалари, хусусан Ўзбекистонда махсус комиссиялар тузилди. 1927 йил 8-мартда оммавий митинглар бошланди. Уларда 100 000 дан ортиқ хотин-қизлар паранжиларини гулханда ёқдилар. Лекин болшевиклар партиясининг ўзбек хотин-қизларини озодликка чиқаришни тезлаштириш сиёсати ёмон оқибатларга олиб келди. “Ҳужум”га қарши бўлган аёлларга нисбатан зулм ўтказилди. “Ҳужум” ҳаракати энг фаол ўтказилган 1927-1928 йилларда Ўзбекистонда 2500 дан ортиқ фаол хотин-қизлар, туман ва қишлоқ шўрoларининг аъзолари, хотин-қизлар клублари ва кутубхоналар мудирлари, муаллимлар янги ҳаёт йўлида ўз жонини қурбон қилди. Афсуски бу фожиаларнинг олди олинмади.
Совет ҳукуматининг “Ҳужум” компаниясини ўтказишдан мақсади: 1) ўзбек халқининг тарихан таркиб топган миллий ахлоқий шарқона анъана ва қадриятларини йўқотиш ва маънавиятимизга зарба бериш; 2) “хотин-қизларни озод қилиш”, баҳонасида саноат корхоналари, колхоз ва совхозларда арзон-гаровга ишлайдиган қўшимча ишчи кучлари сифатида улардан фойдаланиш, амалда уларни шўро қулларига айлантириш эди.