Давлатчилик тарихи. Маъруза матни 3-курс 1-Мавзу. Сўнги ўрта асрларда Ўзбек хонликлари

3.Ўзбекистон Конституцияси қабул қилиниши. Ўзбекистон мустақил бўлгач, давлат мустақиллиги ва суверенитетини Конституция асосида мустаҳкамлаш зарурати юзага келди. Ўзбекистоннинг янги Конституцияни тайёрлаш ғояси дастлаб И.Каримов томонидан 1990 йил март ойида илгари сурилди. 1990 йил 20 июнда бўлган Ўзбекистон Олий Кенгашнинг II сессиясида янги Конституция ишлаб чиқиш лозим, деган хулосага келинди. Сессия Ўзбекистоннинг биринчи Президенти И.Каримов бошчилигида 64 кишидан иборат Конституция лойиҳасини тайёрлаш бўйича комиссия тузиш тўғрисида қарор қабул қилди. Комиссия таркибига Олий Кенгаш депутатлари, Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятлар вакиллари, давлат, жамоат ташкилотлари ва хўжаликларнинг раҳбарлари, олимлар, мутахассислар киритилди.
Конституциявий комиссия Ўзбекистон Республикасининг Конституциясини яратиш устида 2,5 йил ишлади. Лойиҳанинг дастлабки варианти 1991 йилнинг октябр-ноябригача тайёрлаб бўлинди. У муқаддима, 6 бўлим ва 158 моддадан иборат эди. Бу лойиҳа ҳали мукаммал эмас эди. 1992 йил баҳорида лойиҳанинг 149 та моддадан иборат 2-варианти ишлаб чиқилди. 1992 йил куз ойларида Конституция лойиҳаси умумхалқ муҳокамаси учун 2-марта матбуотда эълон қилинди. Умумхалқ муҳокамаси даврида 6 мингдан ортиқ таклиф ва мулоҳазалар билдирилди.
1992 йил 8 декабрда ХII чақириқ Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашнинг ХI сессиясида Асосий Қонунни қабул қилиш масаласи муҳокама қилинди. Сессияда депутатлар лойиҳага 80 га яқин ўзгартириш, қўшимча ва аниқликлар киритди. 8 декабрда Олий Кенгашнинг ХI сессияси “Ўзбекистон Республикаси Конституциясини қабул қилиш тўғрисида” ва “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинган кунни умумхалқ байрами деб эълон қилиш тўғрисида”ги қонунларни қабул қилди.

• 
  Ўзбекистон Республикаси Конституцияси 6 бўлим, 26 боб, 128 моддадан иборат. У “Мустақиллик Деклорацияси”, “Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллиги асослари тўғрисида”ги Қонунда мустаҳкамланган тамойиллар ва ғояларни ўзида мужассамлаштирди.
  

4.Давлат рамзлари қабул қилиниши. 1991 йил 15 февралда Ўзбекистон Олий Кенгаши “Ўзбекистоннинг давлат рамзлари тўғрисида” махсус қарор қабул қилди. Унда шундай дейилади: “Мустақиллик тўғрисидаги Деклорацияга амал қилиб, Ўзбекистон ССР Олий Кенгаши қарор қилади: Ўзбекистон ССР Конституцияси (Асосий Қонуни)нинг янги лойиҳасини тайёрловчи комиссияга Ўзбекистон ССРнинг Давлат байроғи, Герби ва Мадҳиясига доир таклифлар ҳамда улар тўғрисида Низомлар тайёрлаш топширилсин. Комиссия республика жамоатчилиги ва депутатларнинг фикрларига таяниб иш кўрсин”.
Ўзбекистон мустақил давлат деб эълон қилинган куннинг ўзидаёқ мустақил давлат рамзларини жорий қилиш юзасидан амалий чоралар кўрилди. Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғи тўғрисида, республика гербининг нусхаси ва Давлат мадҳиясининг мусиқий баёни ҳақида махсус қарор қабул қилинди. Унда Конституция комиссиясининг эксперт гуруҳига Давлат байроғининг вариантлари устида ишлашни давом эттириш, Олий Кенгашнинг тегишли қўмиталарига Конституция комиссияси ижодий гуруҳи билан ҳамкорликда Давлат байроғи, мадҳияси ҳақида қонун лойиҳалари ишлаб чиқиш, навбатдаги сессияга тақдим этиш топширилди.
Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг 1991 йил 18 ноябрда бўлган VIII сессияси “Ўзбекистон Республикаси Давлат байроғи тўғрисида”ги қонунни қабул қилди. 1992 йил 2 июлда Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Х сессиясида “Ўзбекистон Республикаси Давлат герби тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг 1992 йил 10 декабрда бўлган ХI сессиясида “Ўзбекистон Республикаси Давлат мадҳияси тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Сессияда шоир А.Орипов (1941-2016) ва бастакор М.Бурҳонов (1916-2002) тайёрлаган мадҳия варианти тасдиқланди.

• 
  Туркия Республикасида Давлат мадҳиясини ёзган шоирга “Миллий шоир” мақоми берилган.
  
• 
  Сессия-(лот. сессио–мажлис, йиғилиш) – Иш, машғулоти даврий равишда амалга ошириладиган ваколатли органларнинг, суд ёки жамиятларнинг иш, йиғилиш ўтказадиган даври.
  
• 
  Депутат-(лот. депутатус-вакил қилинган, юборилган) – Ваколатли давлат органига сайланган киши, вакил.