Dars ishlanmalar to‘plami 2019-2020 o’quv yili Sana Darsning mavzusi

IV- Mustaxkamlash.

Savollar:

1. 
   Tabiat obrazi manzarasini tasvirlashning asosi sharti nimada?
   
2. 
   Tabiat obrazi manzarasida masofa qanday vositalar yordamida beriladi?
   
3. 
   Tabiat obrazi manzarasi tasviri deb nimaga aytiladi?
   

V- Uyga vazifa.

Biron-bir tabiatning obrazli manzarasini tasvirlab keling.

O’TIBRO’ _________________

Sana _____________________________

Sana _____________________________

Darsning mavzusi: “Sharqona shaxar” mavzusida ijodiy ish

Darsning maqsadlari:

a) Talimiy maqsad: Applikatsiya ishlash qonun-qoidalarini o’rgatish

b) Tarbiyaviy maqsad: Gozallikka bo’lgan mehr- muhabbatni o’yg’otish, gozallikni sevishni o’rgatish orqali yomonliklardan qaytarish

c) Rivojlantiruvchi maqsad: Applikatsiya ishlash qonun-qoidalarini o’rgatishda, o’quvchilarga individual yondoshish orqali ularning qobilyatini rivojlantirish

d)O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:

• 
  Kommunikativ kompetensiya: jamoa bilan ishlashda uning fikrini qo‘llab-quvvatlash.
  
• 
  Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi: shaxsiy, iqtisodiy munosabatlarda xisob-kitob bilan ish yuritishni bilish.
  

e)O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiyalar elementlari:

- Naturaning xarakterli jihatlarini kuzatish, tahlil qilish va ifodalay olish kompetensiyasi:

naturaning xarakterli jihatlarini badiiy idrok etadi va ifodalay oladi, tasvirlashda perspektivaning asosiy qonuniyatlarini qo‘llay oladi, naturani tasvirlashda kompozitsiya qoidalariga amal qilgan holda tasvir ishlay oladi, naturani tasvirlash va ishlashga ijodiy yondasha oladi.

• 
  Tasvir yoki haykalning bosqichlari ketma-ketligini to‘g‘ri bajarish kompetensiyasi:
  

ish joyini to‘g‘ri tashkil eta oladi, tasvirni qog‘oz yuzasiga to‘g‘ri joylashtira oladi, tasvirni ishlashda asosiy va hosila ranglarni to‘g‘ri qo‘llay oladi, sodda naturalarning shakl tuzilishi, rangi, o‘lcham nisbatlari, fazoviy holatini kuzatadi, tahlil qiladi, amaliy ishda tasvirlay oladi.

Darsning jihozlanishi: Applikatsiya, kitob, o’quvchilar ishlaridan namunalar

Darsning borishi:

I-Tashkiliy qism:

a) Salomlashish

b) Davomatni aniqlash

c) O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish

II- Uyga vazifani tekshirish

Chizilgan uy ishlarini tekshirib chiqib baholanadi

III-Yangi mavzuni o'rganish

Samarqanddagi «Ulug⁴bek madrasasi», Buxorodagi «Masjidi Ka- lon», Xivadagi «Ichanqal’a burji», Toshkent shahridagi «Ko‘kaldosh madrasasi», «Hastimon madrasasi» sharqona uslubda ishlangan tarixiy inshootlar hisoblanadi.




Temuriylar tarixi Davlat muzeyi. (A. Turdiyev loyihasi). Toshkent.







Bosqichli sharqona shahar ko’rinishi.
















Shahrimizda qurilayotgan hozirgi kundagi zamonaviy binolar va sharqona inshootlar orasida katta farqlar mavjud.

Sharqona shahar chizishdan oldin alohida binolar ko‘rinishini tasvirlab biron-bir kompozitsiya tuziladi. Shahar kompozitsiyasini chizishda erkin tasavvurda taassurotlarni umumiy joylashuvi chiziqlar bilan qog‘ozga tushiriladi.

Shahar kompozitsiyasining eskizi qalamda chizilgandan keyin asosiy ranglar dog‘i va tusi iliq yoki sovuq ranglarda bo‘yoqlar orqali beriladi. Mayda qismlari aniqlanadi va rangda ishlovlar beriladi. So‘nggida umumlashtirib tugallaniladi.

IV- Mustaxkamlash.

Savollar:

1. 
   Sharqona inshootlardan hisoblangan «Ulug‘bek madrasasi» qayerda joylashgan?
   
2. 
   Eskizlar qanday bajariladi?
   
3. 
   Sharqona uslubida qurilgan zamonaviy obidalami ayting?
   

V- Uyga vazifa.

Sharqona shahar kompozitsiyasi bo‘yicha ijodiy ish chizib kelish.

O’TIBRO’ _________________

Sana _____________________________

Sana _____________________________

Darsning mavzusi: Tasviriy san’atda animalistik janr. Suxbat va amaliy ish.

Darsning maqsadlari:

a)Talimiy maqsad:Animalistik janr haqida ma’lumot va bu janrda ishlash qonun-qoidalarini o’rgatish

b)Tarbiyaviy maqsad: Jonivorlarga bo’lgan mehr- muhabbatni uyg’otish, jonivorlarni sevishni o’rgatish

c)Rivojlantiruvchi maqsad: Animalistik janrda chizish qoidalari bilan tanishtirishda, o’quvchilarga individual yondoshish orqali ularning qobilyatini rivojlantirish

d)O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:

• 
  Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: axborot manbalaridan (audio- video yozuv,kompyuter) foydalanish.
  
• 
  Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: mahallada tashkil etilgan hasharlarda, shanbaliklarda faol ishtirok etish.
  

5. 
   O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiyalar elementlari:
   

- Naturaning xarakterli jihatlarini kuzatish, tahlil qilish va ifodalay olish kompetensiyasi:

naturaning xarakterli jihatlarini badiiy idrok etadi va ifodalay oladi, tasvirlashda perspektivaning asosiy qonuniyatlarini qo‘llay oladi, naturani tasvirlashda kompozitsiya qoidalariga amal qilgan holda tasvir ishlay oladi, naturani tasvirlash va ishlashga ijodiy yondasha oladi.

• 
  Tasvir yoki haykalning bosqichlari ketma-ketligini to‘g‘ri bajarish kompetensiyasi:
  

ish joyini to‘g‘ri tashkil eta oladi, tasvirni qog‘oz yuzasiga to‘g‘ri joylashtira oladi, tasvirni ishlashda asosiy va hosila ranglarni to‘g‘ri qo‘llay oladi, sodda naturalarning shakl tuzilishi, rangi, o‘lcham nisbatlari, fazoviy holatini kuzatadi, tahlil qiladi, amaliy ishda tasvirlay oladi.

Darsning jihozlanishi: Hayvonlarning rasmlari, kitob, o’quvchilar ishlaridan namunalar,doska,bo’r

Darsning borishi:

I-Tashkiliy qism:

a)Salomlashish

b)Davomatni aniqlash

c)O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish

II- Uyga vazifani tekshirish

Chizilgan uy ishlarini tekshirib chiqib baholanadi

III-Yangi mavzuni o'rganish



Animalistik janr- lotincha «anima» - hayvonot olami degan ma’noni bildiradi. Animalist-rassom hayvonot dunyosiga zo‘r qiziqish, sevgi va mahorat bilan yondashadi.

Qadimgi Yaponiyada va Xitoyda hayvonlarning tasvirlari dekorativ naqshlar tuzishda hamda monumental kompozitsiyalar yaratishda asosiy hisoblangan. XVII asrga kelib hayvonot olami anatomiyasini buyuk musavvirlar Leonardo da Vinchi va A. Dyurerlar ishlab chiqdilar.

Tasviriy san’atning animalistik janrida rassom P. Mordvinsev tomonidan yaratilgan «Jimlik» nomli asarida ot va qulonning yaylovdagi tasvirini ko‘rish mumkin.

Animalistik janrda, asosan, haykaltaroshlarimiz salmoqli ijodiy asarlarni yaratganligining guvohi bo‘lamiz. 60-yillardan boshlab M. Musaboyev, A. Boymatov, J. Quttimurodov kabi o‘nlab iste’dodli haykaltaroshlar ijod olamiga kirib keldilar. Ular o‘zbek xalqining o‘tmishi, bugungi kuni, turmushi, mehnat faoliyati va ijodiy ishlarini o‘z haykallarida ifodalagan. Abdumo‘min Boymatov 1934-yili Farg‘ona viloyatining Beshbola qishlog‘ida tavallud topdi. O’zbekiston xalq rassomi. Animalistik haykal janri bo‘yicha bir qator ishlarini amalga oshirgan. Mustaqillik davri haykaltaroshlik san’atining mahobatli turida ishlangan ilk tarixiy asarlar sifatida A. Temuming mahobatli otliq haykali (I. Jabborov)ni qayd etish joizdir.

Bu davrda dastgohli haykaltaroshlik san’ati vakillari tomonidan T. Toji-

xo‘jayevning «Chavandoz», J. Quttimurodovning «Oqqush» kabi ko‘plab asarlari yaratildi.



P. Mordvinsev. «Jimlik».






IV- Mustaxkamlash.

Savollar:

1. 
   Animalistik janr nima?
   
2. 
   Qaysi davrdan boshlab hayvonlar tasvirini chizishgan?
   
3. 
   Hayvonlar haykalini yaratgan haykaltaroshlardan kimlarni bilasiz?
   
4. 
   «Oqqush» asarining muallifi kim?
   

V- Uyga vazifa.

Tasviriy san’atda animalistik janr mavzusida amaliy ish bajaring.

O’TIBRO’ _________________

Sana _____________________________

Sana _____________________________

Darsning mavzusi: “Men sevgan hayvon” mavzusida rasm ishlash

Darsning maqsadlari:

a)Talimiy maqsad: “Men sevgan hayvon” mavzusida rasm ishlashni o’rgatish

b)Tarbiyaviy maqsad: Jonivorlarga bo’lgan mehr- muhabbatni uyg’otish, jonivorlarni sevishni o’rgatish

c)Rivojlantiruvchi maqsad: “Men sevgan hayvon” mavzusida rasm ishlashni o’rgatishda, o’quvchilarga individual yondoshish orqali ularning qobilyatini rivojlantirish

d)O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:

• 
  Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: axborot manbalaridan (audio- video yozuv,kompyuter) foydalanish.
  
• 
  O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: o‘qib-o‘rganish uchun fan to‘garaklariga qatnashish.
  

e)O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiyalar elementlari:

- Naturaning xarakterli jihatlarini kuzatish, tahlil qilish va ifodalay olish kompetensiyasi:

naturaning xarakterli jihatlarini badiiy idrok etadi va ifodalay oladi, tasvirlashda perspektivaning asosiy qonuniyatlarini qo‘llay oladi, naturani tasvirlashda kompozitsiya qoidalariga amal qilgan holda tasvir ishlay oladi, naturani tasvirlash va ishlashga ijodiy yondasha oladi.

• 
  Tasvir yoki haykalning bosqichlari ketma-ketligini to‘g‘ri bajarish kompetensiyasi:
  

ish joyini to‘g‘ri tashkil eta oladi, tasvirni qog‘oz yuzasiga to‘g‘ri joylashtira oladi, tasvirni ishlashda asosiy va hosila ranglarni to‘g‘ri qo‘llay oladi, sodda naturalarning shakl tuzilishi, rangi, o‘lcham nisbatlari, fazoviy holatini kuzatadi, tahlil qiladi, amaliy ishda tasvirlay oladi.

Darsning jihozlanishi: Hayvonlarning rasmi, kitob, illyustratsiya, o’quvchilar ishlaridan namunalar

Darsning borishi:

I-Tashkiliy qism:

a)Salomlashish

b)Davomatni aniqlash

c)O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish

II- Uyga vazifani tekshirish

Chizilgan uy ishlarini tekshirib chiqib baholanadi.

III-Yangi mavzuni o'rganish

Uy hayvonlariga, masalan: ot, sigir, qo‘y, mushuk, kuchuk, quyon kabilar, yovvoyi hayvonlarga, masalan: yolbars, sher, bo‘ri, tulki, ayiq, fil kabilar kiradi.

Hayvonlar tabiatimizning chiroyi, ular biz bilan birgalikda hayot kechiradi. Hayvonlar tabiatning har xil sharoitlariga moslashgan bo’lib, yashash joylari bir-biridan farq qiladi.

Toyning bosqichli tasviri.




Hayvonlaming rasmini ishlayotganingizda, avvalo, ulami sinchik- lab kuzatish va o‘rganish lozim. Ulaming tanasi qanday qismlardan tuzilganligini va bu qismlar qanday shaklga ega ekanligini aniqlash kerak. Masalan, mushukning harakatchanligi, oyoqlarining chaqqonligi, unga daraxtga, tomlarga chiqishiga, ov qilishida yordam beradi.




Mushukning rasmini ishlash usullari.




Mushukning tanasi, to‘rtta oyog‘i, kallasi, dumi, quloqlarini alohida ajratib ko’rsatish mumkin. Mushukning eng katta qismi - bu uning tanasi bo‘lib, oval shaklida, boshi esa sharsimon, quloqlari uchburchak, dumi esa egri shaklda boiadi.