Dars ishlanmalar to‘plami 2019-2020 o’quv yili Sana Darsning mavzusi

IV- Mustaxkamlash.

Savollar:

1. 
   Rasmlarda qaysi hayvonlar tasvirlangan?
   
2. 
   Uy hayvonlariga qaysilari kiradi?
   
3. 
   Yovvoyi hayvonlarga qaysilari kiradi va tuzilishi qanday?
   
4. 
   Ulaming ranglari haqida nima deya olasiz?
   
5. 
   Hayvonlaming tasvirlari qanday bajariladi?
   

V- Uyga vazifa.

O’quvchilarga o‘zlari sevgan uy hayvonlarini chizib kelish topshiriladi.
O’TIBRO’ _________________

Sana _____________________________

Sana _____________________________

Darsning mavzusi: “Yangi yil ” mavzusida rasm ishlash

Darsning maqsadlari:

a)Talimiy maqsad: “Yangi yil ” mavzusida rasm ishlash qonun-qoidalarini o’rgatish

b)Tarbiyaviy maqsad: Go’zallikka bo’lgan mehr- muhabbatni uyg’otish, gozallikni sevishni o’rgatish

c)Rivojlantiruvchi maqsad: “Yangi yil ” mavzusida rasm chizishni o’rgatishda, o’quvchilarga individual yondoshish orqali ularning qobilyatini rivojlantirish

d) O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:

• 
  Kommunikativ kompetensiya: jamoa bilan ishlashda uning fikrini qo‘llab-quvvatlash.
  
• 
  Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: axborot manbalaridan (audio- video yozuv,kompyuter) foydalanish.
  

e)O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiyalar elementlari:

- Naturaning xarakterli jihatlarini kuzatish, tahlil qilish va ifodalay olish kompetensiyasi:

tasvirlashda perspektivaning asosiy qonuniyatlarini qo‘llay oladi, naturani tasvirlashda kompozitsiya qoidalariga amal qilgan holda tasvir ishlay oladi, naturani tasvirlash va ishlashga ijodiy yondasha oladi.

• 
  Tasvir yoki haykalning bosqichlari ketma-ketligini to‘g‘ri bajarish kompetensiyasi:
  

ish joyini to‘g‘ri tashkil eta oladi, tasvirni qog‘oz yuzasiga to‘g‘ri joylashtira oladi, tasvirni ishlashda asosiy va hosila ranglarni to‘g‘ri qo‘llay oladi, sodda naturalarning shakl tuzilishi, rangi, o‘lcham nisbatlari, fazoviy holatini kuzatadi, tahlil qiladi, amaliy ishda tasvirlay oladi.

Darsning jihozlanishi: “Yangi yil ” mavzusidagi rasmlar, kitob, o’quvchilar ishlaridan namunalar

Darsning borishi:

I-Tashkiliy qism:

a)Salomlashish

b)Davomatni aniqlash

c)O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish

II- Uyga vazifani tekshirish

Chizilgan uy ishlarini tekshirib chiqib baholanadi

III-Yangi mavzuni o'rganish

Yangi yil bayrami, eski yilni kuzatib yangi yilni kutib olishdan boshlanadi. Bu bayram esa barcha davlatlarda an’anaviy bayram tarzida nishonlanadi. Bu bayramni archa atrofida nishonlash bir an’anaga kirib qolgan. Yangi yil bayramida qorbobo va qorqizning kelishi kutiladi.

Yangi yilni kutib olish barcha davlatlarda o‘z oilasida nishonlanadi.Bu bayramda archa yasatilib, unga turli xildagi o‘yinchoqlar idi va bezatiladi. Odamlar yuzida tabassum, bayram quvonch bo’ladi.


Albatta, «Yangi yil» mavzusida devoriy gazeta ishlanadi. Yan yil bayramiga devoriy gazeta tayyorlashda ikkita vatman qog‘oz birlashtirib olamiz. Birlashtirilgan qog‘ozga yangi yil mavzusini nomi bosh mavzu etib olinadi, yangi yil bayramiga bag‘ishlang; rasmlar qalamda chizib olinadi. Tayyorlangan o‘yinchoqlar gazetaning kerakli joylariga joylashtirilib chiqiladi.

Yangi yil bayramiga tayyorlanayotgan devoriy gazetanin rasmlari, yozuv qismlari ranglar jihatidan bir-biridan farqlanadi va o‘xshashliklari uyg‘unlashtiriladi.

Yangi yilga bag‘ishlangan devoriy gazetani yana bir bor ko‘r chiqiladi. Tayyorlangan gazetani maktabda o‘tkaziladigan kechalarda, ota-onalarni yangi yil bayrami bilan tabriklashda foydalanishlari mumkin.

Ko‘k, zangori, binafsha, moviy, yashil – sovuq ranglar hisoblanadi.



Sovuq ranglar- muz, suv, osmon ranglarini eslatadi. Bu ranglardan ko'proq qish faslini tasvirlashda foydalaniladi.







IV- Mustaxkamlash.

Savollar:

1. 
   Yangi yil bayrami qanday bayram?
   
2. 
   Rassomlar tomonidan ishlangan asarni tahlil qilib boring
   
3. 
   Devoriy gazetani tayyorlashda qanday ranglardan ko'p foydalaniladi?
   

V-Uyga vazifa:

Yangi yil bayramiga bag‘ishlangan tasvirlar chizib kelish

vazifa etib beriladi.

O’TIBRO’ _________________

Sana _____________________________

Sana _____________________________

Darsning mavzusi: Rangtasvirda naturmort. Naturmort janrida yaratilgan asarlarni badiiy idrok etish

Darsning maqsadlari:

a)Talimiy maqsad: Rangtasvirda naturmort ishlash qonun-qoidalarini o’rgatish

b)Tarbiyaviy maqsad: Go’zallikka bo’lgan mehr- muhabbatni uyg’otish, gozallikni sevishni o’rgatish

c)Rivojlantiruvchi maqsad: Rangtasvirda naturmort ishlashni o’rgatishda, o’quvchilarga individual yondoshish orqali ularning qobilyatini rivojlantirish

d)O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:

• 
  O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: o‘qib-o‘rganish uchun fan to‘garaklariga qatnashish.
  
• 
  Milliy va umummadaniy kompetensiya: yurish-turishda madaniy me’yorlarga amal qilish.
  

e)O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiyalar elementlari:

- Naturaning xarakterli jihatlarini kuzatish, tahlil qilish va ifodalay olish kompetensiyasi:

naturaning xarakterli jihatlarini badiiy idrok etadi va ifodalay oladi, tasvirlashda perspektivaning asosiy qonuniyatlarini qo‘llay oladi, naturani tasvirlashda kompozitsiya qoidalariga amal qilgan holda tasvir ishlay oladi, naturani tasvirlash va ishlashga ijodiy yondasha oladi.

• 
  Tasvir yoki haykalning bosqichlari ketma-ketligini to‘g‘ri bajarish kompetensiyasi:
  

ish joyini to‘g‘ri tashkil eta oladi, tasvirni qog‘oz yuzasiga to‘g‘ri joylashtira oladi, tasvirni ishlashda asosiy va hosila ranglarni to‘g‘ri qo‘llay oladi, sodda naturalarning shakl tuzilishi, rangi, o‘lcham nisbatlari, fazoviy holatini kuzatadi, tahlil qiladi, amaliy ishda tasvirlay oladi.

Darsning jihozlanishi: Naturmort rasmi, kitob, o’quvchilar ishlaridan namunalar, doska, bo’r

Darsning borishi:

I-Tashkiliy qism:

a)Salomlashish

b)Davomatni aniqlash

c)O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish

II- Uyga vazifani tekshirish

Chizilgan uy ishlarini tekshirib chiqib baholanadi

III-Yangi mavzuni o'rganish

Naturmort - tasviriy san’atning o‘ziga xos mustaqil janridir. slaturmort» (nature morte) fransuzcha so⁴z bo‘lib, «jonsiz tabiat» ;gan ma’noni anglatadi va unda ko‘pincha mehnat qurollari, sab- vot va mevalar, gullar, parranda va mayda hayvonlar tasvirlanadi, ’ni naturmort san’atida insonning maishiy hayoti aks ettiriladi.

A. Perov. Naturmort obi nonlar bilan.

G . Abdurahmonov. Tarvuzli naturmort

O’zbekiston tasviriy san’atida rassomlardan N. Kashina, Z. Kovo-
levskaya, Y. Yelizarov, R. Ahmedov, G’. Abdurahmonov kabi ko‘p
naturmort janrining ustalari o‘lkamiz noz-ne’matlarini o‘zlarining asar-
larida mohirona ifodalaganlar.

1-bosqich.

2-bosqich.

Naturmort kompozitsiyasi. Har qanday san’at asarining mag’izini kompozitsiya tashkil etadi. Kompozitsiya «compositio» lotincha so‘z bolib, tuzish, birlashtirish - turli bolaklarni bir butun yahlit biror g‘oyaga mos holda birlashtirish ma’nosini bildiradi. Tasviri san’atda kompozitsiya deb badiiy asaming mazmuni, xarakteri va maqsadi bilan bog’liq holdagi qurilishi, qismlarning asar g‘oyasiga muvofiq joylashtirilishi va o‘zaro munosabatini anglatadi.

3-bosqich.

Kompozitsiyaning asosiy talablari yaxlitlik, simmetriya va ritm. odifan terilib qolgan narsalarni naturmort deb bo⁴lmaydi. Na- nort kompozitsiyasining ma’noli va ta’sirchan chiqishi uchun ;ona mavzudagi, bir-biriga mos narsalar tabiiy bogianishda qo'yi- i kerak.

Naturmort kompozitsiyasini qaysi nuqtadan kuzatishdan qat nazar u yaxlit bir butun ko‘rinishga ega boiishi zarur. Nature nisbatan qiziqarli ko‘rish nuqtasi tanlab olingach, qog^coz varag‘ ifodalanadigan naturmort naturadan to‘g‘ri aniqlab tasvirlani lozim.

IV- Mustaxkamlash.

Savollar:

1. 
   Naturmort nima?
   
2. 
   Naturmort janri nimani aks ettiradi?
   
3. 
   Naturmortchi rassomlardan kimlami bilasiz?
   
4. 
   Naturmort kompozitsiyasi nima?
   

V- Uyga vazifa.

Uy-ro’zg’or buyumlardan tashkil topgan naturmort chizib kelish.

O’TIBRO’ _________________

Sana _____________________________

Sana _____________________________

Darsning mavzusi: Milliy idish-tovoqlardan tuzilgan mavzuli naturmort(2-3 ta buyum)ni rangtasvirda ishlash

Darsning maqsadlari:

a)Talimiy maqsad: Milliy idish-tovoqlardan tuzilganmavzuli naturmortni rangtasvirda ishlashning qonun-qoidalarini bosqichlari asosida o’rgatish

b)Tarbiyaviy maqsad: Go’zallikka bo’lgan mehr- muhabbatni uyg’otish, go’zallikni asrab avaylashni o’rgatish

c)Rivojlantiruvchi maqsad: Milliy idish-tovoqlardan tuzilganmavzuli naturmortni rangtasvirda ishlashni o’rgatishda, o’quvchilarga individual yondoshish orqali ularning qobilyatini rivojlantirish

d)O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiyalar elementlari:

• 
  Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: axborot manbalaridan (audio- video yozuv,kompyuter) foydalanish.
  
• 
  O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: o‘qib-o‘rganish uchun fan to‘garaklariga qatnashish.
  

e)O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiyalar elementlari:

- Naturaning xarakterli jihatlarini kuzatish, tahlil qilish va ifodalay olish kompetensiyasi:

naturaning xarakterli jihatlarini badiiy idrok etadi va ifodalay oladi, tasvirlashda perspektivaning asosiy qonuniyatlarini qo‘llay oladi, naturani tasvirlashda kompozitsiya qoidalariga amal qilgan holda tasvir ishlay oladi, naturani tasvirlash va ishlashga ijodiy yondasha oladi.

• 
  Tasvir yoki haykalning bosqichlari ketma-ketligini to‘g‘ri bajarish kompetensiyasi:
  

ish joyini to‘g‘ri tashkil eta oladi, tasvirni qog‘oz yuzasiga to‘g‘ri joylashtira oladi, tasvirni ishlashda asosiy va hosila ranglarni to‘g‘ri qo‘llay oladi, sodda naturalarning shakl tuzilishi, rangi, o‘lcham nisbatlari, fazoviy holatini kuzatadi, tahlil qiladi, amaliy ishda tasvirlay oladi.

Darsning jihozlanishi: Naturmort reproduksiyalari, kitob, o’quvchilar ishlaridan namunalar

Darsning borishi:

I-Tashkiliy qism:

a)Salomlashish

b)Davomatni aniqlash

c)O’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish

II- Uyga vazifani tekshirish

Chizilgan uy ishlarini tekshirib chiqib baholanadi

III-Yangi mavzuni o'rganish

Akvarel bo‘yog‘ida milliy idishlardan tuzilgan mavzuli natur-
mortni bajarish uchun 2-3 ta narsadan iborat bo’lgan, rang va tus
munosabatlari bir-biridan farq qilgan, ular shakliga ko‘ra unchalik
murakkab bo’lmagan buyumlar bolishi kerak. Sodda narsalardan
tuzilgan qo‘yilmalarni astoydil ishlab, ijobiy natijalarga erishmas-
dan turib, murakkab natura qo‘yilmalarini bajarishga o‘tish noto’g‘ri.
Akvarel bo‘yog‘ida mashqlarni muntazam ravishda bajarish va
ularni asta-sekin murakkablashtirib borish maqsadga muvofiq.

Naturmortni akvarel bo‘yoqlari bilan ishlash jarayonini (ko‘r-
gazmali) amaliy namoyish etish uchun biroz murakkab bo‘lgan
mevalar va maishiy narsalardan tuzilgan natura qo‘yilmasini ola-
miz. Qo‘yilmadagi idish tekis yaltiroq yuzaga ega, shuningdek, rav-
shan ifodalangan (nur) shu’lasi mavjud. Hamma narsalar stol
ustiga joylashtirilgan, orqada yorqin kulrangdagi devor foni va
sidirg‘a matolar. Mevalarda belgilangan yarimsoyalar aniq ko‘rinib
turibdi. Idishda iliq va sovuq reflekslar mavjud.

Bunday tuzilgan naturmortning qalamtasviri qiyinchilik tug‘-
dirmaydi, ammo ranglarda tasvirlash biroz murakkabroq, chunki
mevalarning aniq rangini tasvirlash uchun rang munosabatlariga qat’iy
amal qilishimiz kerak. Bo‘yoqning dastlabki qatlamini qo‘yishdan
boshlab, rang munosabatlaridagi mutanosiblikni saqlab borish kerak.Akvarel bo‘yoqlari qurigach, birozoqaradi, shuning uchun ham ularni rang jihatdan to‘qroq olish mumkin.

Akvarel bo‘yoqlari bilan tasvirlash jarayonida narsa va buyimdagi yorug’ bo‘lib turgan qismlami bo‘yamaslikka harakat qilish kerak.

Y. Melnikov. «Anor va behi».