Дарё водийси ва унинг элементлари

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
 МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
Гидрометеорология факультети
Қуруқлик гидрологияси кафедраси
Мавзу: Дарё водийси ва унинг гидрологик элементлари
Маърузачи: доц. Юнусов Ғ.Х.
Тошкент - 2022

Режа:

• 1. Дарё водийси ва унинг элементлари
• 2. Дарё ўзани ва унинг кўндаланг қирқими
• 3. Дарёлар сув юзасининг кўндаланг қирқими
• 4. Дарёларнинг бўйлама қирқимлари

Дарё водийси ва унинг элементлари

• Дарё водийси ва унинг элементлари ҳақидаги маълу­мотлар геоморфология курсида батафсил ёритилган.
• Шуни ҳисобга олиб, мавзуга тегишли асосий фикрларни қисқача такрорлаш билан чегараланамиз
• Дарё водийси сув оқимининг ер сиртида бажарган иши натижасида вужудга келиб, дарёнинг бошланишидан қуйи қисми томон кетган ясси ёнбағирлари ва нишаблиги билан характерланади.
• Маълумки, икки дарё водийси ўзаро кесишмайди, лекин улар биргаликда умумий водийни ташкил қилишлари мумкин.

Дарё водийси ва унинг элементлари

• Ҳар қандай дарё водийсида қуйидаги элементлар мавжуд бўлади:
• - дарё ўзани-русло;
• - қайир-пойма;
• - водий туб;
• - тальвег;
• - террасалар;
• - ёнбағирлар;
• - водий қоши.

Дарё водийси ва унинг элементлари

• - дарё ўзани-водийнинг оқар сув эгаллаган қисми;
• - қайир-дарёда тошқин ёки тўлин сув кузатилганда водийнинг сув босадиган қисми;
• - водий туби-дарё ўзани ва қайир биргаликда водий туби деб аталади;
• - тальвег-дарё узунлиги бўйича ўзандаги энг чуқур нуқталарни туташтирадиган эгри чизиқ;
• - террасалар-ёнбағирлардаги горизонтал ёки бир оз қияликка эга бўлган майдончалар;
• - ёнбағирлар-водий тубини икки ёндан чегаралаб турувчи ва дарёга қараб қия жойлашган майдонлар;
• - водий қоши-водий узунлиги бўйича ёнбағирларнинг энг юқори нуқталарини туташтирувчи чизиқ.