Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.43.
 
Kalem Hatası
128
(1924) 
(“Muştum ”a hediye) 
Biz de bir söz var: birisi kaba bir sözü bilmeden söylese, çok utansa, arkasından 
kızarıp, bozarıp: “Dilin kemiği yok, ağzımdan kaçtı”, der. Doğru, dil kemiksiz, ağızdan 
kaçması mümkün. 
128
“Fergana” gazetesinin 1924 yılı 24 Kasım sayısında “Mirho Kalandar” imzasıyla yayımlanmış. Sonra 
“Edebiyat Nedir?” makaleler toplamında tekrar basılmış.
“Fergana” gazetesi esasında neşre hazırlandı. 

---

198 
Lakin kalem adlı şey dil gibi değil. O ya kamıştan ya demirden, ya da ağaçtan 
yapılmaktadır. Dönemin medeni kalemleri ise, kesinlikle çelik uçlu olur. Çelik, çelik! 
Onun ağzından kaçması imkânsız. 
Moskova’daki “Baş pamuk komitesi”
129
nde bir tane hatalı yazan kalem var, lakin 
her ne kadar onun gibi büyük bir idarenin kalemleri yabancı memleketlerde üretilmiş ve 
birinci kalite uçlara sahip olsalar da, aceleyle yazınca hata yapıyorlar demek ki! 
O Baş Pamuk Komitesi tarafından pamuk konusunda Rus dilinde bir kitap 
neşredilmişti. Kitabın isminde olduğu gibi bu “kalem hatası” hadisesi çok kesin 
görünmektedir. Yani sosyal temellerde kurulan Sovyet Cumhuriyetleri İttifakının Doğu 
tarafındaki bölümleri (Orta Asya ve Kafkasya Cumhuriyetleri) toprağında yetişen 
pamuğa “Rus pamuğu” diye isim koyulmuş. Baş Pamuk Komitesindeki “hatalı kalem” 
Türkistan ile Kafkasya yerine Ryazan ve Tobol vilayetlerini koymuş, Asyalıların “yakın” 
ve “düşünceli” dostları olan Milyukov
130
ve Çokayev
131
’lere Paris meydanlarında gününü 
gün etme fırsatı vermiş… 
Moskova’daki Baş Pamuk Komitesinden ve onun “hatalı kalemi”nden gücenmeye 
gerekte yok aslında. Çünkü o kalem bazı “eski”lerden çıkan bir şarlatanın kalemi olsa 
gerek. 
Lakin bizim Kızıl Taşkent’teki Orta Asya Sovyet Cumhuriyetlerinin baş gazetesi 
olan “Turkpravda
132
” ya ne diyelim? Muhteşem kulübelerde oturanları ile “Turkpravda” 
işçileri arasında uzmanlar yoktu, görünüşe göre. 
Tacikistan Cumhuriyeti hakkında Yoldaş Imamov ile röportaj yapan “Turkpravda” 
görevlisi “Pamir” (Murgab) i niçin “Rus Pamiri” diye adlandırmış? Sanki “Çin Pamiri”, 
“İngiliz Pamiri” diye adlandırmalar var da, bu da öylesine bir coğrafik “adlandırma” – mı 
demek istiyorlar? Orada Türkistan’a da “Rus Türkistanı” desinler öyleyse; “Çin 
Türkistanı” diye adlandırma da var… 
129
“Baş pamuk komitesi” – pamuk yetiştirme işini kurmuş, pamuk bağımsızlığına erme maksadında 1921 
yılı VSNX bünyesinde oluşturulan işletme. 
130
Milyukov P. N. – anayasal demokratlar partisini azası, Geçici hükümette dışişleri bakanı. 1917 yılından 
sonra yurtdışına gitmiş. 
131
Çokayev Mustafa (1890-1914) – Türkistan’daki milli bağımsızlık hareketi önderlerinden. Türkistan 
Bağımsız (Hokant) hükümetinin ilk başkanı.1919 yılında sürgünde yaşadı. 
132
“Turkpravda” - Türkistan ASSR nin 1922 yılı 20 Temmuz’dan 1924 yılı 25 Kasıma kadar çıkan 
gazetesi. Daha sonra “Pravda Vostoka” adı ile çıkmış. 

---

199 
Biz şaşırdık, düşündük, sonunda bu karara vardık ki: “Turkpravda” idaresinde de 
bir tane “hatalı kalem” mevcuttur!.. 
Laf uzayıp gitti. Baş ağrısı olmasın diye korkuyorum: Türkistan İktisat Birliği 
tarafından bu yıl neşredilen “İstatistik takvimi”ni okumuştum. Ondaki hatalı kalemin 
kabalığına bakın! Yani o kitapta: “Türkistan’ı alan Rus Çarları bu bölgeyi ekonomik 
olarak sömürmek işgal etmemişlerdir. Rusya’ya sınır olan milletler Rus ticaret 
kervanlarını yağmalayıp, onlara zarar verdikleri içinşu bölgeleri işgal edelim düşüncesi 
ile Türkistanı ele geçirmişlerdir!” denilmektedir. Bu güçlü davaya güçlü bir delil lazım 
olduğundan: “İşte delil!” diye şu sözler yazılmıştır. “Bunun içindir ki Türkistan’ı aldıktan 
sonra Çar Hükümeti onu burayı yapacağını bilemeden şaşırıp kalmıştı…” 
Kalemin bu derece delice hatası insanı korkutmaktadır. Bu hatalı kalem bu hatası 
ile Ekim Devriminin ilk gününden beri yapılıp gelen davaların üstüne büyük bir kara çizgi 
çizmekte, anlaşılan! Yani Ekim Devrimi “Çar Hükümeti Türkistan’ı sömürmek için almış 
idi” gerçeğini bir tarafa bırakmış olsa da, bizden (istatistikçilerden) sormadan, gerçeği 
araştırmadan acele ile insanları yanılmıştır!.. 
Maşallah!..