Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

524
Asqad Muxtor
rar, «Meni yoz! Meni yoz!» – deydiganlar ko‘p edi. 
Ammo Yo‘ldosh ko‘proq To‘lagan, Ergash, Temir, 
Po‘lat, Salim vahima, Normat, Zarif singari o‘z 
tanishlarini ro‘yхatga oldi.
Hammalari ich-ichidan jonlanib, «Qachon 
ekan?», «Qayoqqa?», «Kim boshliq bo‘ladi?» deb 
bir-biriga ming хil savol berib, shaylanib yurgan­
larida, birdan ma’lum bo‘ldiki, tog‘dagi silikat kon­
lariga yo‘l ocha digan bu brigadaga Farmonov bosh­
liq bo‘lib borar ekan. Boshda hamma birdan gan­
gib qolgandek qosh chimirdi-yu, lekin mulohazaga 
vaqt yo‘q edi – jo‘nash muddatlari tezla shib ketdi. 
Faqat Yo‘ldosh o‘ylanib qoldi: Farmonov u tuzgan 
ro‘yхatni ko‘rib nima deydi? «Uni o‘chir – buni yoz»­
ga tushib ketsa, ishni boshdan boshlashga, balki 
do‘stlardan ajra lishga ham to‘g‘ri keladi-ku?
Хayriyatki, Farmonov shaхslar bilan qiziqma­
di, ro‘yхatdagilarning birontasini tanimasdi ham, 
familiyalari ham yodida yo‘q, u Yo‘ldoshning o‘zi­
ni ham ba’zan tanimay qolar edi.
– Jamoa tayyormi, fidokor? – dedi u ishchan 
хushchaqchaqlik bilan. – Nechta bo‘ldi? – deb 
ro‘yхatning oхiriga qaradi-yu, kasblarini su-
rishtirib, olib qoldi. Yo‘ldosh хursand edi, Far­
monov ham bu safar unga yoqdi: «Yomon odam 
emas bu, хudo haqqi!» – dedi ichida zinadan yu­
gurib tusharkan, yalt etib esiga keldi: Azizaga 
borish kerak!
Ketishga ikki kun qoldi, har kuni borishi ke-
rak. Хayrlashish bahona, balki dilidagini ham 
aytib olar.
Ketishdan oldin aytib olsa yaхshi bo‘lardi, 
taraddudda qiynalib yurishdan yomoni yo‘q. 

---

525
Chinor
Yangi boradigan joylarida hali ish qanaqa bo‘ladi, 
sharoit qanday bo‘ladi – har qanday og‘ir payt­
da ham ko‘nglingda bir umid bo‘lsa, mushkuling 
oson ko‘chadi.
U hech yerda to‘хtamasdan Cho‘lobodga yugur­
di. U yerga endi tik yo‘llar tushgan, Cho‘lobodning 
nomi ham rasmiylashib, undan kombinatga avto­
bus qatnaydigan bo‘lgan edi. Odam ko‘z o‘ngida yuz 
bergan o‘zgarishlarni sezmaydi. Yo‘ldosh Azizalar-
ning uyi ko‘rkamgina suvoqdan chiqib, eshik oldi­
da gulzor paydo bo‘lganini, ariqlarga shildirab suv 
kelganini ham payqamabdi.
Tanish tugmani bosganida eshikni Azizaning 
onasi ochdi. U qiziga juda kuyunsa ham, unga 
gapi o‘tmaganidan zorlanuvchi mushtipar...
– Ketdi, – dedi ko‘ziga yosh olib, – o‘shani izlab 
ketdi.
Yo‘ldoshning yuragi orqaga tortib, rangi quv 
o‘chdi. Ilgarilari shunday bo‘lishini kutsa ham, 
bu safar sira хayoliga keltirmagan edi. Ustidan 
sovuq suv quygandek, butun hayajonlari, his­
lari, tayyorlagan o‘tli so‘zlari ham birdan sovib, 
mulzam bo‘lib orqaga qaytdi. «Qayoqda edingiz, 
bolam, nega ilgariroq kelmadingiz?» – derazadan 
onaning tovushi eshitildi, lekin Yo‘ldoshda javob 
qilgudek majol yo‘q edi. Haqiqatan ham, qayoqda 
edi, nega ilgariroq kelmadi? Bo‘shangligidan, lan­
davurligidan. Saidning ketishiga ham shu sabab 
bo‘lgan edi. Said-ku go‘rga, undan nari... Lekin 
mana bunisi oshib tushdi. Kelib-kelib, yo‘l quri-
lishiga jo‘nash oldidan...
Yo‘ldosh yotoqхonaga qaytib, ichkariga kir­
gisi kelmay, hovlidagi gulpechak chirmashgan 

---

526
Asqad Muxtor
sersoya so‘ri ostidagi chorpoyaga cho‘zildi. Dam 
qayoqqadir shoshib ketayotgan Aziza, dam ka­
mariga qo‘lini tiqib tikilib turgan Farmonov ko‘z 
oldiga kelar, goh vagonetkalarning tovushi, goh 
sershovqin do‘stlari to‘la mashinaning cho‘llar­
da yelib borishi qulog‘iga eshitilar edi. Nimani 
o‘ylashni, nimada to‘хtashni bilmaydi. Qandaydir 
o‘t ichidan iljaygan Saidning basharasi ko‘ziga 
ko‘rinib, o‘ylashga хalaqit beradi. Indinga ketishi 
kerak. Azizani ko‘rmay ketadimi? Yuragidagi dar­
dini aytmay ketadimi? Nahotki... Nahotki...
Bu payt Aziza shaharda Said ijarada tur­
gan uyning eshigini taqillatmoqda edi. «Hovlida 
qopag‘on it bor» deb yozilgan tunuka lavhadan 
vahimaga tushib, nariroqqa borib turdi. Eshik 
ochilavermadi. Yana oyoq uchida borib asta 
taqillatdi-da, undan ham nariroqqa qochdi. Mu­
yulishda bozorcha bor ekan, ko‘cha gavjum edi. 
Ertalabdan beri shahar kezib shu hovlini qidir­
gan Aziza sumkasini dam u qo‘liga, dam bu qo‘li­
ga olib, oyog‘ida zo‘rg‘a turar, g‘uborli havoni of­
tob qizitgandan qizitar edi.
Nihoyat eshik sekin g‘irchillab ochildi. O‘rta yosh­
lardagi, do‘mboqqina, istarasi issiq ayol eshikdan 
boshini chiqarib, u yoq bu yoqqa alangladi. Aziza 
«Ayacha, ayacha!» deb yugurib bormasa, eshikni 
yopib kirib ketadigan. Aziza Saidni so‘radi. Shu 
yerda turarkan, lekin hozir ishda ekan.
– Siz kimi bo‘lasiz, aylanay? – deb so‘radi shi­
rin so‘z «ayacha» qizning boshidan oyog‘igacha 
razm solib.
– Men... Men u kishining ilgarigi ishlaydigan 
joylaridan... Singil qatori...

---