|
407
Chinor
yotardi. U kichkinagina, boladek... Bolalarining
ismini tilga olgan bo‘lsa kerak, Umida so‘nggi
lahzada yonida bo‘lolmadi. Jak... Lyulyu... Jak,
Lyulyu. Yana bittasi nima edi? Хah, nima edi-ya?
Hozir eng zarur narsa shudek, Umida eslashga
harchand urinmasin, eslolmadi.
Birdan achchiq chinqiriq eshitildi:
– Ayting aхir! Olib chiqib ketishsin!!!
Bu Umayder edi. Umida qattiq qo‘rqdi: o‘rni
dan turib ketsa, yomon bo‘ladi, Umidaga ham,
o‘ziga ham.
– Aytdim, tinchlaning, aytdim.
Biroq o‘likni tong otguncha olib chiqib ketish
madi. Ertalab ham zambil keldi-yu, murdani
emas, Vatslavni olib ketishdi. Vatslav ham mur
dadek oppoq edi. U nima bo‘layotganini bilma
ganidan indamadi, zambilda yotgancha bu yerda
qolayotganlarga yalingandek atrofiga bir alangla
di-yu, chiqib ketdi.
Umayder boshini ko‘tarib kuzatib qoldi. U
ham endi o‘zining kasalligiga ishona boshlagan
edi, chunki o‘zi ham, asabi ham bekordan-bekor
ga bo‘shashib, aqli yetmaydigan narsalarga qo‘l
siltab, beparvo qaraydigan bo‘lib qoldi. O‘zining
operatsiyaga tayinlanishiga ham shunday parvo
siz bo‘lishga urindi-yu, lekin bir fikr sira tinch
lik bermasdi: Vatslav fransuzning ketidan, men
bo‘lsam Vatslavning... Hammamizning boradigan
joyimiz bir.
– Hamshira! – deb baqirdi u.
Umida fransuzning o‘ligini topshirish, qog‘ozla
rini saranjomlash bilan ovora edi. Oldiga o‘sha
zahoti borolmadi. Nemis yana baqirdi. Umida
408
Asqad Muxtor
eshik oldidagi bo‘shab qolgan joyni tuzatib qo‘yib,
ko‘zidan tirqirab chiqqan yoshni shoshib artgan
cha, Umayderning oldiga bordi. Nemis teskari qa
rab yotgan edi.
– Polyakni qayoqqa olib ketishdi? – dedi.
– Bilmayman. Konsiliumga bo‘lsa kerak.
– Konsilium...
Umida ishiga ketmoqchi bo‘ldi.
– To‘хtang. O‘tiring.
– Tikka turib ham eshitaveraman. Gapiring.
Umayder anchagacha indamay yotgach, boshqa
cha, pastroq, muloyimroq tovush bilan so‘radi:
– Yigirmaga endi kirgan ekansiz... Shunday
mi? – Umida javob bermadi. Nemis shu ohangda
davom etdi: – Qayoqdan o‘rgana qolgan edingiz...
ham u yoqqa, ham bu yoqqa ishlashni?..
Umidaning yuragi orqaga tortib ketdi. Nima
demoqchi bu? Biron sir biladimi? Nega qiynaydi?
– Menga хizmatdan tashqari gapni gapirmang.
– Хizmatingiz nima o‘zi? – nemis shartta qay
rilib g‘azab bilan tikildi. Umida yig‘lab yubordi.
Shu хilda yana bir necha kun o‘tdi. Nemis ope-
ratsiyani kutib yotardi. Bir kuni ertalab Vatslavni
yana o‘rniga olib kelib yotqizishdi. Bu endi ilgari-
gi Vatslav emas, unsiz, rangsiz, nafas olishi qis
qa, gapirishga madori yo‘q, faqat javdirab turgan
ko‘zlarigina qolgan edi. Ko‘zlari bilan bir nima
dedi shekilli, Umida tushunmadi. Yuzidan terini
artib, so‘radi:
– Meni taniyapsizmi, Vatslav?
Bemor ko‘zini yumdi: demak, taniyapti.
U ikki kecha shunday gapirishga chog‘i kelmay
yotdi, uning qisqa-qisqa nafas olishigina eshitilar
409
Chinor
edi. Uchinchi kuni doktor Berger kirib, Umayder
ni operatsiyaga tayyor emas deb topib, darg‘azab
bo‘lib ketdi. Kasal uyqudan qolgan ekan shekilli:
– Schlaffen! Schlaffen! Schlaffen! – deb baqir
di. Umida uning basharasi bunchalik dahshatli
ekanini bilmas ekan: yupqa lablaridan qon qo
chib, burun kataklari kerildi, qoshsiz, kipriksiz
ko‘zlarida nayzadek bir narsa chaqnadi, siyrak
sochlari orasidan ter qalqidi.
Yo‘q, bu boshqa odam edi. Boshqa odam...
Umida qattiq qo‘rqdi. Faqat teskari qarab yot
gan nemisning beparvoligigina unga biroz dalda
berdi.
Shu kuni Vatslavdan sado chiqdi. U Umida
ga imlab derazani ko‘rsatdi. Umida uning istagini
tushunib, orqasiga qo‘shaloq yostiq tirab, deraza
ga qaratib qo‘ydi. Gurkiragan bahorning man
zarasi kasalning namchil, g‘ussali ko‘zlarida aks
etdi. Bu ko‘zlar tikilgan sari katta ochilar, yana
ko‘proq namlanib, qorachig‘iga cheksiz hasrat
pardasi tortilar edi. Umida keyin bilsa, bu fojiali
vidolashuv dami ekan. Bahor bilan vidolashuv!
Avji bahor chog‘i hayotdan ketish... Bundan ham
og‘ir o‘lim bo‘lmasa kerak!
O‘sha kechasi saharga yaqin Vatslav Umidani
yoniga chaqirdi. Jonsiz ko‘zlari shiftga qadalgan,
darmonsiz qo‘li bilan qayoqnidir, nemis yotgan
tomonni ko‘rsatar, ammo gapirolmas edi. Umi
da harchand urinmasin, uning nima demoqchi
bo‘layotganini anglay olmadi. Shu payt nemis
yotgan yerida o‘zini ko‘tarib urib, baqirib yubor
di. U sukunatga toqat qilolmaydigan bo‘lib qol
gan edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
