Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

15-расм. Конфликтларнинг турлари ва уларнинг тавсифи
Самарали муносабатларга ва қарорлар қабул қилишга монелик 
қилувчи конфликтлар деструктив деб аталади. Улар шерик- 
ларнинг бир-биридан, муаммони ечиш жараёни ва йўлларидан 
норозилиги муайян “критик нуқта”га етганида ва бартараф этиб 
бўлмайдиган тус олганида вужудга келади. Мазкур босқичда 
муносабатларнинг конструктив шаклларига қайтишнинг иложи 
бўлмайди.
Конфликтларнинг 80% уларнинг иштирокчилари хоҳиш- 
иродасига зид равишда вужудга келади. Бу инсон рухлятининг 
хусусиятлари туфайли ва кўпчилик ё улар ҳақида билмаслиги, ё 
уларга аҳамият бермаслиги туфайли юз беради.
Ш

---

6.6. Конфликтда хулқ-атвор услублари.
Одамлар конфликтла-шиши ва бир-бири билан келишмаслиги 
муқаррардир. Инсон конфликтли вазият билан тўқнаш келганида, 
муаммони янада самаралироқ ечиш учун муайян стратегия ва 
хулқ-атвор услубини танлаши лозим. Бунинг учун конфликтда 
иштирок зтаётган бошқа одамларнинг хулқ-атвори, манфаатлари 
ва мотивларини, шунингдек конфликтнинг табиатини ҳисобга 
олиш зарур.
Конфликтли вазиятда одамлар муайян хулқ-атвор стратегияси, 
услубини онгли ёки онгсиз тарзда танпайдилар. Конкрет вазиятда 
хулқ-атвор услуби пассив 
ёки фаол хдракат 
қилиш ўз 
манфаатларини қондириш ва биргаликда ёки якка тартибда иш 
кўриб, бошқа тарафнинг манфаатларини қондириш инсон учун 
қай даражада муҳим эканлиги билан белгиланади.
Психологлар конфликт чоғида кимнинг манфаатлари ва 
қандай ҳимоя қилинишига қараб конфликтли вазиятларда хулқ- 
атворнинг беш намунавий услубини ажратадилар:
• рақобатлашиш;
• ўзини четга олиш;
• мослашиш;
• ҳамкорлик;
• муросага келиш.
Мазкур услубларни батафсилроқ кўриб чиқамиз.
Қаршимизда - бировнинг манфаатларига қараб мўлжал 
олишни кўрсатувчи жадвал.
*Рақобатлашиш
(мажбурлаш, курашиш, рақобат)
(ён бериш)