Buyuklik ilmdandur !

Beruniy hikmatlari va she’riyatlaridan namunalar
Odamlar o’rgangan, odatlangan va bilgan narsasiga qarshilik ko’rsatma.
Kichik narsaga e’tiborsiz qarama, uning ham foydali o’rni bor
Yaxshi bilmagan narsaga uringan kishi sharmanda bo’ladi.
Xato sodir bo’lmasligi uchun donishmandlar qayta-qayta

kuzatishni va ziyon etish imkoniyatidan saqlanishni tavsiya

qilganlar.
Ishga niyati buzuq va badxulq kishilar aralashib qolsa buzilishi, turgan gap.
Odamlarning tuban darajalisi ham o’zidan tubanroq bo’lgan kimsalarga egalik qilish va boshqarishni istaydi.

Kishining ko’ngli kelishgan va tartibli har bir narsaga qiziqadi, tartibsiz narsadan nafratlanadi.

Asalarilar ham o’z jinsidan bo’laturib ishlamay quvadagi asalni bekorga yeb yotadiganlarni o’ldirib tashlaydi.
Ne’matning qadri u yo’qolgandan keyingina bilinadi.
Asosi bo’lmagan fandan voz kechilsa ham bo’ladi.
Ko’z bilan ko’rgan esitgandan afzalroqdir.
Nodonlik bedavo kasallikdir.
Tarjimadagi iboralarda (asldagidan) ixtilof bo’lmay iloj yo’q.
Bilim qaytarish va takrorlash mevasidir.
Har bir erta uchun unda paydo bo’ladigan narsa bor.
Minnat qilingan ehsonni yo’qqa chiqaradi.
Bilimsiz kishilarning ko’ngli xurofotga moyil bo’ladi.
Odamlar bilmagan narsalariga shubha ko’zi bilan qaraydilar.
Bugunning chorasini ko’rib ertaga ehtiyoji qolmagan kishi aqllidir.
Beozorlarga ozor berib lazzatlanuvchilardan Xudo o’ch olsin!
Tabiat yaxshini yomondan ayirmasdan, hamma narsaga bir xilda ta’sir qiladi.
Hasad bilan g’azab ikki qanot bo’lib harakatga kelsa, toza va chiroyli hayotlarni xira va quduratli qilib yuboradi.
Ulug’ hodisalar har vaqt yuz beravermaydi.
Ba’zilar isbot kuchsiz bo’lsa ham o’zlariga yoqqan narsani tan oladilar, garchi rost bo’lsa ham, e’tiqodlariga to’g’ri kelmaydigan narsadan qochadilar.
Har bir yangi narsada lazzat bor.
Birovni zo’rlik bilan va yollab ishlatish doimiy bo’lmaydi, to’g’ri ham kelavermaydi.
Ko’pchilik kishilarning tabiatini pastkash qiladigan yomon xulqdan, haqiqatni ko’rishga imkon bermaydigan omillardan tozalash kerak.
Inson hayotidagi zarurat, ehtiyojlar ularda ilmlarga bo’lgan talablarni keltirib chiqaradi. Bu ehtiyojlarga ko’ra ilmlar har xil tarmoqlarga bo’linadi.
Ilmlarning foydasi ochko’zlik bilan oltin-kumush to’plashda bo’lmay, balki u orqali inson uchun zarur narsalarga ega bo’lishdadir.
Til – so’zlovchi istagini eshituvchiga yetkazuvchi tarjimondir.
Ba’zilar tillarida birgina narsaga ko’p ism borligi bilan maqtanadilar.Holbuki, unday holat tilning eng ulug’ ayblaridan sanaladi.
Tilning vazifasi shuki, unda kishi bir narsani aytganda boshqasi haligining maqsadini darhol anglashi kerak.
Xayr-sahovat ham mardlik sanaladi.
Har bir insonning qadr-qiymati o’z ishini qoyil qilib bajarishida.
Istagiga erisha olmagan kishini malomat qilinmaydi.
Ishi yurishmaganni tahqirlama.
Ziddiyatliligi ravshan va ayon bo’lgan narsaga qanday inonib bo’ladi?
Suqrot odamlarning sanamlarga ibodat qilishiga qarshilik ko’rsatib, sayyoralarni Xudo deb atashdan bosh tortdi. Shuning uchun Afinaning o’n ikki qozisidan o’n bittasi uni qatl etishga fatvo berdilar. Suqrot esa haq yo’ldan qytmaganicha o’lib ketdi.
Odamlar tuzilishlarining rangi, surat, tabiat va ahloqda turlicha bo’lishi faqatgina nasablarning turlichaligidan emas, balki tuproq, suv, havo va Yerning odam yashaydigan joylarning turlichaligidan hamdir.
Tillarnint turlicha bo’lishiga sabab odamlarning guruhlarga ajralib ketishi, bir-bridan uzoq turishi, ularning har birida bir-biriga ehtiyoj tug’ilishidadir.
Ehtiyojlarning turi ham, soni ham ko’p, uni faqat ko’pchilik bo’lib birlashgan kishilargina bajo keltira oladi, shuning uchun inson to’p-to’p bo’lib yashashga muxtoj.
Oltin va kumush qadri odamlar orasida tabiiy suratda emas, balki sun’iy suratda yuksaladi. Chunki bu ikkalasi tosh bo’lib, odamni to’ydirolmaydi, tashnalikni qondirolmaydi, zararni daf qilolmaydi, mashaqqatdan saqlay olmaydi.
Hammaning tabiatida adolat bevosita sevikli va hamma uning yaxshiligini bilgani kabi, rostgo’ylik ham shunday.
Yolg’onchilik kishini adolatdan yuz o’girtiradi: u zulm, yolg’on guvohlik, omonatga xiyonat, boshqalar mulkini hiyla bilan o’zlashtirish, o’g’rilik va xalqlarning buzilishiga sabab bo’ladigan bohqa yomon xulqlarni kishiga yaxshi qilib ko’rsatadi.
Komil narsa ortiqchalikni ham, kamchilikni ham qabul etmaydi.
Soqov nazarida barcha odamlar ham soqovdir.
Jins jinsiga tortadi, qush sheriklari bilan qo’nadi.
Har bir ilm va san’atning boshlanish nuqtasi bor. Shu nuqtaga yaqinlashgan sari u soddalashib boradi.
Har bir to’g’riyu noto’g’ri, yutug’u nuqsonni uning o’z jinsidan qidir.
Jo’rttaga o’z so’zida turib olgan bilimsiz kishi bilan bahslashish na maqsad egasiga va na maqsadga biron foyda yetkazadi.
Amir Ismoil Somoniy debdi: “A jdoding shuxratiga suyanma, o’zingga o’zing shuhrat top”. Kimda-kim qarindoshlari sababli o’ziga obro’, yaqinlik axtarsa va o’tgan ajdodlari bilan faxrlansa, o’sha kishining o’zi o’lik, ajdodlari esa tirik sanaladi.
Xalqlar haqidagi xabarni aniqlab bilishga inson umri yetmaydi.
Foydali bo’lgan joyda gapirmay, foydaga xalal etkazish nasihatni tark etish bo’ladi.
Kishilarning tabiatini pastkashlashtiradigan yomon ahloqdan, haqiqatni ko’rishga imkon bermaydigan hislatlardan o’zini pokiza qilgandan keyingina ilmiy tadqiqotga kirishish mumkin.
Haqiqatni bilish uchun avval o’z ruhingni kishilarni yo’ldan ozdiruvchi yomon xususiyatlardan va odamni haqiqat oldida ko’r qilib qo’yuvchi sabablardan, yani odat bo’lib qolgan ko’nikmalar, havas, hirsga bo’ysunish, hokimlik uchun kurash va shu kabilardan tozalab olishing lozim... Men ko’rsatib o’tgan bu usul haqiqatni bilishning eng yaxshi usuli bo’lib, u haqiqatni yashirib turuvchi parda, shubha va ishonchsizlikni ko’tarib tashlash uchun kuchli yordamchidir.