Buyuklik ilmdandur !

Podsho: Avval menga ayt-chi, Setaning mukofotini berdingmi?

Bosh hisobchi: Shohim xuddi shu masala bo’yicha keldim. Biz

Setaga beriladigan don miqdorining hammasini juda

diqqat bilan hisoblab chiqdik. Bu son juda ham katta!

Podsho: Har qancha katta bo’lganda ham, mening

omborimdagi donlar kamayib qolmaydi. Mukofotni

beringlar.

Bosh hisobchi: Bir qoshiq qonimdan keching, shohim, bunday

tilakni bajarishga qodir emassiz.

Podsho: Nima?

Shoh o’rnidan turib ketadi.

Bosh hisobchi: Sizning hamma omborlaringizda Seta so’ragan

miqdorda g’alla yo’q. Agar va’daga amal qilib mukofot

beraman desangiz, butun mamlakatimiz yerini

bug’doyzorga aylantirish kerak! Dengizlar va okeanlarni

quritishga, cheksiz dasht-biyobonlarni, yer yuzini qoplab

yotgan barcha qor va muzlarni eritishga buyuring. Shu

yerlarda bitgan g’allaning hammasini Setaga berishga

buyuring. Shunda donishmand o’z mukofotini olsa,

kerak-ov …

Podsho: Nahotki? O’sha aqlga sig’maydigan katta sonni menga

ayting - chi.

Bosh hisobchi qog’ozni ochib ko’rsatadi

18 446 744 073 709 551 615 dona

3 689 348 815 417 tonna

Bosh hisobchi: 18 kvintillion 446 kvadrillion 744 trillion 73

milliard 709 million 551 ming 615 dona bug’doy, Shohim.

Agar 50 dona bug’doyni 1 gramm desak u holda hamma

bug’doy 3 trillion 689 milliard 348 million  815 ming  

417 tonna bo’ladi. Yoki bu bug’doyni sig’dirish uchun

kerak bo’ladigan omborxonaning balandligi 4 metr,

kengligi 10 metr desak, uzunligi esa 300 million km

bo’lishi kerak. Ya’ni Yerdan Quyoshgacha masofadan

2 baravar uzun bo’lishi kerak.

Podsho: Yo’g’e ? Vo aja-a-ab! Donishmand Setani huzurimga

keltiring!

Donishmand Seta Podsho huzuriga kirib keladi va unga ta’zim

bajo keltirmoqchi bo’ladi. Shoh unga peshvoz chiqib,bunga yo’l qo’ymaydi.

Podsho: Qo’ying! Qo’ying! Ta’zimning zaruriyati yo’q!

Sizning donoligingiz meni lol qoldirdi. Tilagingizni

bajarishga qurbim yetmas ekan.

Shuning uchun men sizga o’z taxtimni beraman!

Marhamat, shu taxt sizniki, butun davlatim sizniki!

Davlatni donolar boshqarishi kerak!

Donishmand: Yo’q, Shohim! Podsho Ollohning yerdagi

soyasidir . . . Taxtingiz o’zingizga buyursin!

Parda yopiladi.

3-ko’rinish

Sahnaga Beruniy chiqib keladi.

Beruniy: Ha, aziz bolalarim! Har bir buyuklik – ilmdandir!

Ilmdan ortiq boylik yo’qdir! Ilm shunday boylikki, u

sening aqlingni mustahkamlaydi, xulqingni poklaydi,

tabiatingni tozalab, izzatingni oshiradi. Ilm sening

hayotingga tahsinga sazovor bo’lgan yangiliklar olib kiradi.

Yozishga, ijod qilishga, tasnif etishga undaydi, bu

bilan esa seni kamolga yetkazib, umringni boqiy qiladi.

Har kim o’qimoqdan qilmasa gar or,

Toshdan la’l chiqarar, suvdan dur-gavhar.

Xulosa.________________________________

Juda ko’p fanlar sohasida ajoyib, sermazmun asarlar yaratgan butun umrini fanga bag’ishlagan va o’tkir talantini tibbiyot sirlarini ochish uchun kurashga sarflagan, o’z zamonasining qarama-qarshiliklariga qaramay, fan ahllari uchun tinch bo’lmagan hayotga bardosh bergan, Beruniy , haqiqatdan ham progressiv olim hisoblanadi. Hozirgi paytda Beruniyning nomi butun jahonga mashhurdir.

Hozirgi kunda ham o’zbek va chet el olimlari Beruniyning sermazmun asarlarini har tomonlama va chuqur ilmiy asosda o’rganmoqdalar.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Ислом Каримов, Юксак маънавият- енгилмас куч. Тошкент, «Маънавият», 2008
   
2. 
   П.Г.Булгаков, Жизнь и труды Беруни, Издательство “Фан”, Т. 1972.
   
3. 
   А.Ирисов, 100 хикмат, Тошкент Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг “Фан” нашриёти, 1993.
   
4. 
   С.Аҳмедов, З.Отажонова, А.Абдураҳмонов, Беруний асарларида мактаббоп масалалар,
   

“Ўқитувчи” нашриёти, Т.1975.

5. 
   М.Аҳадова, Ўрта Осиёлик машҳур олимлар ва уларнинг математикага доир ишлари, “Ўқитувчи” нашриёти, Т., 1983.
   
6. 
   Buyuklik ilmdandir, “Marifat” gazetasi, 25-aprel, 2009 yil.