Буюк Дедактика

XXII боб
ТИЛЛАРНИНГ МЕТОДИ1,


Тилларни нима учун ва айнан қайсиларини ўрганиш керак. 1. Тиллар таълимнинг ёки донишмандликнинг бир қисми сифатида эмас, балки билим олиш ва уни бошқа кишиларга айтиш учун восита сифатида ўрганилади. Шунинг учун ҳамма тилларни билиб олиш шарт эмас.


^я «Тилларни ўрганиш методи» дейилса, тўғрироқ бўлар эди.

тилларни ўрганиб ҳам бўлмайди. Кўп тилларни ўрганишнинг фойдаси ҳам йўқ, чунки бу иш илм олиш учун сарфланадиган вақтни эгаллаган бўлур эди. Шунинг учун, фақат, зарур тилларнигина ўрганиш лозим. Зарур тиллар деганда қуйидагилар назарда тутилади: шахсий ҳаёт учун - она тили; қўшни халқлар билан алока қилиш учун — кўшни халкнинг тили; поляклар учун баъзи жойларда немис тили, баъзи жойларда венгер, румин, турк тилларини ўрганиш зарур ҳисобланади. Илмий асарларни ўқиш учун, одатда, файласуфлар ва ҳакимлар (врачлар) латин тилини, шунингдек грек ва араб тилларини ўрганиши, руҳонийлар — грек ва яҳудий тилларини ўрганиши зарур.

Хар қандай тилни мукаммал билиб олиш керакми? 2. Хамма тилларни тўлиқ ва мукаммал ўрганиб олиш шарт эмас, балки хар бар тилни канчалик зарур бўлишига қараб ўрганиш лозим.
Масалан, грек ва я худий тилларини она тиличалик мукаммал ўрганишнинг хеч зарурати йўқ, чунки бу тилларда бирор киши билан гаплашишга ҳеч эхтиёж йўқ; бу тилларни фақат китобларни ўқиш ва тушуниш учун керак бўладиган даражада ўрганиш кифоя.
Тилларни нарсаларда ажратиб ўрганмаслик лозим. 3.Тилларни ўрганиш нарсаларни ўрганиш билан параллел равишда бориши керак. айникса, ёшлик даврида нутқни ўстириш нарсаларни ўрганиш билан баравар борсин; нарсаларни қанча билсак фикрни ҳам шунчалик ифодалай олайлик. Чунки XIX бобнинг олтинчи асосида айтилганидек биз тўтиқушни гапиришга ўргатмоқчи эмасмиз, балки инсонни шакллантирамиз. Оқибат;