Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

       Mollarning semizligi 
 
Go‘sht
 
Yog‘
 
1 
Yuqori semizlikda bulganda 
 
47.0 - 50.3
 
3.3 - 6.4
 
2 
O‘rta semizlikda bulganda 
 
44.2 - 48.4
 
2.3 - 4.4
 
3 
O‘rtadan past semizlikda bulganda  
 
40.9 - 45.2
 
1.3 - 2.2
 
4 
Oriq bulganda 
 
37.2 - 41.0
 
0.5 - 0.8
 
 
I kategoriyadagi nonovvoslar 
 
50.0
 
2.3
 
 
II kategoriyadagi novvoslar 
 
48.0
 
0.8
 
 
I va II kategoriyadagi buzoqlar 
 
52.3
 
0.68
 
 
Oriq buzoqlar 
 
42.0
 
 

---

178 
 
mollarning yoshi, jinsi va vazniga ko'ra bu ko'rsatkich 5,9% dan 10% gacha bo'lishi 
aniqlangan. 
Go'sht  kombinatlarida  va  kushxonalarda  so'yilgan  mollarning  go'shti  sifatiga 
ko'ra  bahonaladi  va  savdo  tashkilotlariga  jo'natiladi.  Bunda  barcha  tur  mol  go'shti 
GOST  779-55  yarim  va  chorak  nimtali  mol  go'shti  hamda  GOST  16867-71  yarim 
nimtali buzoq go'shti asosida baholanadi. 
Mikroorganizmlaming  tez  ko'payib  ketishi  havo  harorati,  namligi,  go'sht 
to'qimasidagi fermentlarning biokimyoviy o'zgarishiga bog'liq holda bo'ladi. Shularni 
hisobga olgan holda, chorva mahsulotlarini konservalash usulidan foydalaniladi. 
Mashinalar  yordamida  sovitish-asosan,  bir  necha  turdagi  gazlar  (ammiak,  karbonat 
angidrid,  sulfat  angidrid)ni  siqib  suyultirishdan  iboratdir.  Bu  gazlarning  qaynash 
harorati  suvning  muzlash  haroratidan  ancha  past  bo'ladi.  Suyultirilgan  gaz  qaynab 
bug'lanishi  uchun  issiqlikni  tashqi  muhitdan  oladi.  Ammiak  bilan  ishlaydigan 
kompressor mashinalar ishlab chiqarishda ko'proq qo'llaniladi. 
Sovuq  iqlimli  hududlarda  go'sht  (ayniqsa  qish  kunlari)  tabiiy  sovuqdan 
foydalanilgan  holda  sovitiladi.  Lekin,  issiq  iqlimli  o'lkalarda,  jumladan,  bizning 
respublikamizda  sovitish  tadbirlari  go'shtni  sovitish  kameralarida  amalga  oshiriladi. 
Kameralarda havo harorati 0-3 °C, havo namligi 75-85% bo'ladi. 
Sovitilgan  go'shtning  ustki  qismi  quruq  parda  bilan  qoplanganligi  tufayli  u 
saqlash  uchun  chidamli  bo'ladi.  Turli  xil  hayvonlar  go'shtini  sovitishda  turlicha 
harorat  va  namlikdan  foydalanish  talablariga  rioya  qilish  muhim  texnologik 
tadbirlarga kiradi. 
Qoramol  tanalari  24-36  soat  mobaynida,  qo'y  va  echkilarniki  12  soat 
cho'chqalar  tanasi  24  soat  davomida  sovitiladi.  Bunda  havo  nisbiy  namligi  80-85% 
bo'lishi talab etiladi. 
Eritilgan  go'sht  1-3  kun  0-2  °C  haroratda  saqlanadi.  Bu  vaqtda  u  shirasini 
yo'qotmaydi  va  suv  kolloidlari  tomonidan  shimiladi, go'shtning  ustida  harorat  -1  °C 
bo'ladi.  Shunday  usulda  eritilgan  go'sht  0°C  haroratda  6-8  kun  saqlanishi  mumkin. 
Dezinfeksiyalash  uchun  har  xil  mog'or  zamburug'Iariga  faol  ta'sir  etadigan 
moddalarni  tanlab  olish  talab  etiladi.  Kameralarni  dezinfeksiya  qilish  uchun  5%li 

---

179 
 
temir sulfat tuzining eritmasi, 5% li o'yuvchi natriy (NaOH)ning eritmasi, antiseptol 
(tarkibtda 25% xlor bo'lgan xlorli ohakdan 2,5 kg, 35 kg kalsiylangan soda va 100 / 
suv  aralashmasi)  ishlatiladi.  Taniqli  olim,  prof.  M.Danilov  bu  borada  ko'plab 
kuzatishlar  olib  borgan  va  uning  fikriga  ko'ra  kameralarni  BUV-15  va  BUV-30 
rusumli lampalar bilan zararsizlantirish ma'qul deb hisoblanadi.