Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

Donni o‘lchamlari bo‘yicha saralash
 bir o‘lchamli fraksiya olish, kichik puch 
donlarni  ajratish  maqsadida  elakdonlar,  separatorlarda  elash  yo‘li  bilan  amalga 
oshiriladi.  Bu  jarayonning  bajarilmasligi  yorma  chi-qishini  kamaytiradi  va  uning 
sifatini yomonlashtiradi. 
 
Donni  oqlash 
deb,  gul  qobig‘ni  ajratish  jarayoni  tushuniladi.  Bu  jarayon 
oqlash  mashinalarida-vales-dekali  dastgohlarda,  uzluksiz ishlaydigan va donni  jadal 
oqlovchi ZSHN rusumli mashinalarda amalga oshiriladi. 
Donni  oqlash  muhim  jarayon  hisoblanadi,  chunki  inson  organizmi  o‘zlashtira 
olmaydigan  dag‘al  gul  qobig‘I  ajratilgandan  keyin  don  iste‘mol  uchun  yaroqli 
bo‘ladi.  

---

220 
 
          Oqlash  natijasida  dastlabki  massasiga  nisbatan  olib  tashlanadi  (%  larda): 
tariqdan kul-57, selluloza-92, pentozanlar-61;  grechixadan selluloza-90, pentozanlar-
75;  sulidan  kul-56,  selluloza-85,  pentozanlar-79;  sholidan  kul-80,  selluloza-90, 
pentozanlar-64. 
         Oqlovchi  mashinadan  chiqqan  mahsulot  oqlangan  butun  va  maydalangan, 
oqlanmagan  donlar,  qipiq,  unsimon  mayin  maydalangan  zarrachalardan  iborat 
bo‘ladi. Toza mag‘izni ajratib olish uchun mahsulot tozalanadi va saralanadi. 
Qipiq  aspiratsion  qurilmalarda-qipiq  sovuruvchilarda  sovuriladi,  oqlanmagan, 
butun mag‘iz va uning bo‘laklari, oziqa uni elakdonlarda elash yo‘li bilan ajratiladi. 
Suli,  tariq  va  sholini  qayta  ishlashda  oqlanmagan  va  oqlangan  don  yorma 
ajratgichlarda, paddi-mashinalarda va triyerlarda ajraladi. Qipiq va oziqa uni chiqindi 
hisoblanadi,  oqlanmagan  don  takroriy  oqlashga,  butun  mag‘iz  esa  silliqlangan 
bug‘doy, perlovka va  makkajo‘xori yormalarini tayyorlash uchun navbatdagi ishlov 
berishga yuboriladi