Buxoro davlat universiteti pedagogika va psixologiya

«Mening eng murakkab o`smir bolam» mashqi 
 
Mashq maqsadi: O`qituvchilar o`rtasida tarbiyasi og`ir o`smirlar 
bilan munosabat bo`yicha tajriba almashishini o`quvchi bilan birgalikda 
faoliyat yurgizish maqsadidavositalarni izlash. O`qituvchilar guruhi 
doira bo`lib o`tiradilar. Xohish bo`yicha 10-15 daqiqada har biri 
shunday holatni aytib beradilar-ki, unda pedagogik jarayonda o`smir 
bilan muloqotda engi qiyin holatda bo`ladi. U guruhning e`tiborini nima 
ish qilganiga, u nimani his qilib boshidan kechirganiga, ta`sir ko`rsatish 
vositalarining natijalariga qaraladi. 
Bitta mashg`ulot davomida o`qituvchining kasbida bo`ladigan real 
holatning 45 tasini tahlil qilish mumkin.
Guruhiy tahlilda quyidagi maqsadga erishiladi. O`qituvchi ishidagi 
eng qiyin holatlarni aytib bersa, guruhdan yordam oladi. Guruhda yana 
o`qituvchilar tartibi ham almashinadi. Shunda psixologik muammoni hal 
qilishda o`qituvchiga maslahat berish kerak. 
«Mening yoshligim» mashqi 
 
Mashq maqsadi: O`qituvchilar yoshliklarini yodga olishni 
faollashtirish. O`qituvchilar guruhi doira bo`lib o`tirishadi va navbat 
bo`yicha yoki xohishga qarab o`zining yoshligida bo`lgan «Eng 
quvonchli yoshlikdagi voqea», «Yoshlikdagi eng qayg`uli voqea» 
To`g`ri risida gapirib berishadi. Har bir o`qituvchi o`zlarining haqiqiy 
yoshliklaridek his qilishsa guruhiy tahlil natijalari yaxshi chiqadi. 
«MEN - O`QITUVChI» SIKLI 
Sekinlashish mashqi 
 
Ko`pchilik o`qituvchi ayollar o`zlarining bolalari, oilalari bo`lsa, 
har doim uyda, ishda barcha ishlarini ulgurishga harakat qiladilar va 
stressga tushadilar. Ba`zi o`qituvchilar o`zlariga ro`yxat tuzib oladilar va 
ulgurganlarini o`chirib boradilar. O`qituvchilar ko`pincha ko`p ishlarga 
ulgura 
olmasliklaridan 
juda 
qo`rqadilar. 
Hayotlarining 
ritmini 
tezlashtiradilar, har bir daqiqani qadrlashga harakat qilib bekorchi 
narsalarga e`tibor bermaydilar. Bunday «bekorchiliklarga» dam olish 
voqealari hayotning kichik quvonchlari bilan bahra olish kiradi. 
29 

---

Buning natijasida ayollarni bu asabiylashtiradi, charchash seziladi, 
boshlari og`rib uyqusizlik qiynaydi. Bunday holatda o`qituvchi o`smir 
o`quvchi bilan qilgan ishi haqida yoki yuqori sinf o`quvchisi bilan birga 
individual suhbatlashishga vaqt ajrata olmaydi. Mashq maqsadi: Ichki 
ritmni sekinlashtirish, energetik balans hosil qilish, o`zini barqaror, 
vazmin tutish. Psixolog guruh a`zolariga qo`l soatlarini echib chetga 
qo`yishni taklif qiladi. 15-20 daqiqa ichida oq qog`ozga erkin 
assostiastiyalar orqali so`z jumlalarini yozadilar. Keyin psixolog guruhni 
juft-juft qilib o`tqazadi va ular bir-birlariga gaplarini aytishadi. Juftlik 
suhbati 20-30 daqiqa bo`ladi. Bunda psixolog soatga qaramasdan sekin-
asta so`zlarni aytadi. Guruhiy tahlil uchun guruh doira shaklida o`tiradi. 
Psixolog: «Kim o`zining suhbatdoshidan bahra oldi?», «Kim dam 
olganini sezdi?» nima deb o`ylaysiz, bizning mashTo`g`ri ulotimiz 
qancha vaqt bo`ldi.