Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

Quyi va oliy kinematik juftliklarda yeyilishni baholash.
Konstruksion va moylovchi materiallarni, moylovchi material beriladigan joyni to‘g‘ri tanlash va kutiladigan yeyilishni hisoblash uchun ishqalanuvchi yuzaning shaklini kattaligini hamda elementlarining shakliga va juftlikni ishlash sharoitiga bo‘lgan (bog‘liq) yeyilishini ko‘rib chiqamiz.
Aylanma juftlik – juftlikning ishlash sharoiti w₁=const, w₂=0 u holda δ₂=const, δ₁-yeyilishi esa ko’rilayotgan nuqtaning burchak koordinatasiga bog‘liq bo‘ladi. δ₂= δ₁(ψ) - podshipnik notekis yeyiladi. Bir necha ish siklidan so‘ng valning markazi 0 holatda siljiydi. Podshipnik 2 ning Fⁿ₂₁ kuch yo‘nalish bo‘yicha yeyilishi ishchi yuzaning φ_max= ±90⁰ burchak doirasidagi hamma nuqtalarida bir xil va δ_2max=0,0 teng bo‘ladi.
Urinuvchi yuzalarning jami yeyilishi δ_Σ= δ ₁+ δ₂
Hamma nuqtalar uchun V_sir= const bo‘lganligidan bosim kosinusoida qonuni bo‘yicha taqsimlanadi.[n]:P_max cosφ.
P_max ni aniqlash uchun podshipnik vtulkasidagi eni va uzunligi L ga teng bo‘lgan elementlar maydonchani ko‘rib chiqamiz. Ishqalanuvchi yuzaga o‘tkazilgan normal yo‘nalish bo‘yicha elementlar kuch quyidagiga teng:
(12.13)
Ish sikli davomidagi yeyilishni (12.12) formula yordamida hisoblash uchun kerak bo‘ladigan bosimning taqsimlanish qonuni quyidagi ko‘rinishga ega.
(12.14)
P=P(U) va V_sir/w=V_sir(φ)/w lar aniqlangandan so‘ng, berilgan nuqtadagi δ₁ yeyilish kattaligi (12.12) va (12.13) formulalardan aniqlanadi, bir qancha tekshirilgan nuqtalarga juftlik elementlarining yeyilish epyurasi yasaladi (12.5-rasm).
Ilgarilama juftlik (10.6-rasm). Polzunning ishlash sharoiti: uzunligi l₁ ga teng bo‘lgan polzun 1 qo‘zg‘almas yo‘naltiruvchi 2 bo‘ylab ilgarilama qaytma harakat qiladi, polzunning yo‘li N ga teng, kuch F_N = const polzunning o‘rtasiga qo‘yilgan), p bosim bir tekis taqsimlangan.