Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

Krivoship – kulisali mexanizm.
Mexanizm sxemasi berilgan holat uchun μ₁ masshtabda quriladi (6.2-rasm). Bu mexanizmning o’ziga xos xususiyatlaridan tosh va kulisadagi nuqtalarning ustma-ust tushishidir. Krivoship 1 va 2 da B nuqta tosh bilan kirivoshipni bog’lash uchun sharnir sifatida belgilangan.
Hozirgi vaqt oralig’ida bu nuqta kulisa 3 dagi nuqta bilan ustma-ust tushgan, uni hisoblash va qurish uchun ishlatiladi. Relyativ tezlik V_B3B1 (yoki V_B3B2) bu kulisadagi B₃ nuqtaning kirivoshipdagi B₁ nuqtaga nisbatan tezligi (yoki toshdagi B₂ nuqtaga). Tosh va kulisaning bir-biriga nisbatan harakati ilgarilanma bo’lganligi sababli, reaktiv tezlik – bu kulisaning toshga nisbatan tezligidir.
Tezlik rejasini μv=μ₁ w₁(m/c·mm) krivoship masshtabida quriladi, bunda krivoship B₁ nuqtasi tezlik va vektorning chizmadagi ifodasi, tezlik rejasida mexanizm sxemasidagi krivoship uzunligiga teng qilib olinadi (bu holatning isbotini oldingi ma’ruzaga qarang). Tezliklar rejasi P qutbdan pv₁ vektorni krivoship AB uzunligiga teng va aylanish yo’nalishiga perpendikulyar qilib o’tkazamiz: (bu va keyingi harakatlar tezlik rejasini qurish uchun 6.1-rasmda keltirilgan).
Kulisaga tegishli B₃ nuqtaning tezligini quyidagi vector tenglamasidam topamiz:

Tezlikning ta’sir chizig’i BC kulisaga perpendikulyar va bu tezlik absolyutdir, shu sababli uning ta’sir chizig’ini tezlik rejasining qutibidan chiqazamiz.
relyativ tezlikning ta’sir chizig’i kulisa bo’yicha joylashgan (bu kulisaning toshga nisbatan tezligi), shuning uchun vektor tenglamaga asosan grafik qo’shishni bajarib, tezliklar rejasining b₁ nuqtasidan BC kulisaga parallel to’g’ri chiziq o’tqazamiz. Bu ikki chiziqlarning kisishish nuqtasida qidirilayotgan b₃ nuqta topiladi, vektor-kulisasidagi B₃ b₁b₃ nuqtaning absolyut tezlik vektori, b₁b₃ vektor esa relyativ tezlik vektoridir.
Tezliklar rejasida d nuqtaning holatini quyidagicha topiladi: D nuqta kulisada joylashgan va CD uchastkaning davomida yotadi, shuning uchun o’xshashlik teoremasiga asosan tezliklar rejasida d nuqta vektorning davomida yotishi kerak. D nuqta tezlik vektori o’lchami esa proporsiyadan topiladi: