Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Muhokama - insho

Bunday turdagi insholar uchun sinfda o‘tkazilgan bahs, munozara material vazifasini o‘taydi. Muhokama-inshoda o‘quvchidan o‘z fikrini asoslash va dalillash maqsadida mantiqqa jiddiy e’tibor berishi, mustaqil fikrlashi va muhokamada faol ishtirok etishi talab qilinadi. Masalan, “Vatanni asrab-avaylash deganda nimani tushunaman?”, “Baxt nima?”, “XXI asr insoniyatga nimalar olib keladi?” kabi mavzularda bahs uyushtirish mumkin.

Tasviriy - insho

Bunday insholarda narsa va hodisalar, shaxslarga xos belgilar, ularning boshqalaridan farqlari ko‘rsatiladi, taqqoslanadi. Emotsionallikni hosil qilish uchun kishilar portreti va manzaralar tasviri badiiy ifodalanadi, o‘xshatishlar, sifatlashlar ishlatiladi. Shuningdek, unda oddiy tasvir elementlaridan ham unumli foydalaniladi.

Shaxslar va manzaralar ko‘z oldiga keltirilib, ularning timsollari gavdalantiriladi. Tasviriy-insholar o‘quvchilarning fikrini o‘stiradi, ulardagi kuzatuvchanlik qobiliyatini rivojlantiradi va yozma nutqini kengaytiradi. (B.Turdiyev).

Epigraf tanlangan mavzuga qarab har tomonlama mos keluvchi, unga ohangdosh tarzda jaranglovchi hikmatli so‘z, taniqli shaxslarning so‘zlari, maqol yoki matallardan iborat muqaddima so‘z sanaladi.

Epigraf ixtiyoriy bo‘lib, mavzuga g‘oyaviy jihatdan to‘la-to‘kis mos kelishi lozim. Unda aniqlik va qisqalik, lo‘ndalik bo‘ladi. Epigraf rejadan so‘ng asosiy matn tepasiga, o‘ng tarafga qo‘yiladi.