Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud


Turdosh otlar va ularning turlari



Download 2,11 Mb.
bet122/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Turdosh otlar va ularning turlari
Ona tili (5-sinf)
Bir turdagi narsa-buyumning nomini bildirgan otlar turdosh ot deyiladi. Masalan: qishloq, choynak, aka, daraxt.
Ona tili (6-sinf)
Bir turdagi shaxs, narsa, o‘rin-joy, faoliyat-jarayon nomlarini bildiruvchi otlar turdosh otlar sanaladi.
Shaxs otlari kim? so‘rog‘iga javob bo‘lib, shaxslarni yoshiga, yashash joyiga, mansab-unvoniga, kasb-koriga, ijtimoiy holatiga, qarindoshlik darajasiga, nasl-nasabiga ko‘ra nomlab keladi.
Shaxs otlarining bir guruhi asosga -chi, -soz, -kor, -xon, -dosh, -boz, (-voz), -vchi, -lik qo‘shimchalarini qo‘shish yordamida yasaladi. –vchi qo‘shimchasi i unlisi bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda, i unlisi u shaklida, a bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda, a unlisi o shaklida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi. Undosh bilan tugagan fe’llarga –uvchi shaklida qo‘shiladi: quruvchi, suzuvchi.
-lik qo‘shimchasi o‘rin-joy bildiruvchi turdosh va atoqli otlarga qo‘shilib, shaxsning shu hududga mansubligini bildiradi. Atoqli otlarga qo‘shilgan –lik qo‘shimchasi atoqli otni turdosh otga aylantiradi va kichik harf bilan yoziladi.
Nima? so‘rog‘iga javob bo‘lib, jonli va jonsiz narsalarni bildirgan otlardirga narsa otlari deyiladi.
Narsa otlari -gich (-qich, -g‘ich), -gi (-qi), -k, -q, -oq, (i)ndi, -ma, -don va boshqa qo‘shimchalar yordamida yasaladi. –q qo‘shimchasi a unlisi bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda, a unlisi o shaklida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi: bo‘ya+q = bo‘yoq kabi.
Qayer? so‘rog‘iga javob bo‘lib, o‘rin-joy ma’nosini bildiruvchi otlar o‘rin-joy otlari sanaladi. Bunday otlar o‘rin-joy ma’nosi bilan birga narsalik ma’nosini ham bildiradi, shuning uchun qayer? so‘rog‘i bilan birga nima? so‘rog‘ini olishi ham mumkin.
-zor, -loq, -iston, -goh, -xona qo‘shimchalari o‘rin-joy otlarini yasaydi.
Shaxs va narsalarning faoliyat jarayonini nomlovchi otlarga faoliyat-jarayon otlari deyiladi.
Faoliyat-jarayon otlari –lik, -chilik, -garchilik, -(i)m, -(i)k (-q) qo‘shimchalari yordamida yasaladi: ezmalik, g‘allachilik, serobgarchilik, terim, unum va hokazo.
Sezgi a’zolarimiz orqali bilishimiz mumkin bo‘lgan narsalarni bildirgan otlarga aniq otlar deyiladi: kitob, mashina, uy, eshik, dutor va hokazo.
Sezgi a’zolarimiz orqali bilishimiz mumkin bo‘lmagan, tafakkur va tasavvur orqali idrok qilinadigan narsalarni bildirgan otlarga mavhum otlar deyiladi: dev, xayol, aql, o‘y, go‘zallik va hokazo.
Aniq otlar birlik va ko‘plik shaklida qo‘llana oladi, ammo mavhum otlar ko‘plik shaklida qo‘llanganda, ko‘plik ma’nosi emas, balki ta’kidlash, kuchaytirish ma’nolari ifodalanadi.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   118   119   120   121   122   123   124   125   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish